Bảo quản di sản Hoà ng thà nh Thăng Long
Người Hà Nội thanh lịch, văn minh - Ngày đăng : 09:38, 24/08/2010
Minh chứng sự tiến hóa nửn văn minh dân tộc
Khu Trung tâm Hoà ng thà nh Thăng Long - Hà Nội mang trong mình những giá trị nổi bật toà n cầu. Liên tục trong hơn một thiên niên kỷ đây là nơi giao thoa các giá trị nhân văn, nghệ thuật điêu khắc, kiến trúc, kử¹ thuật xây dựng, quy hoạch đô thị và nghệ thuật tạo dựng cảnh quan hết sức độc đáo. Đây là trung tâm quyửn lực nối tiếp nhau của Việt Nam trong hơn một ngà n năm lịch sử và là minh chứng có một không hai vử sự tiến hóa của nửn văn minh dân tộc Việt Nam trong lịch sử phát triển của một nhà nước quân chủ vùng Đông Nam à và Đông à.
Rồng đá trên thửm Điện Kính Thiên - trung tâm của Hoà ng thà nh Thăng Long (Ảnh: Chinhphủ)
Khu Trung tâm Hoà ng thà nh Thăng Long - Hà Nội là nơi ghi đậm dấu ấn những giá trị biểu đạt văn hóa và những sự kiện mang tầm vóc ý nghĩa toà n cầu.
Những giá trị nổi bật toà n cầu của khu di sản được ghi nhận bởi 3 đặc điểm nổi bật: Chiửu dà i lịch sử văn hóa; tính liên tục của tà i sản với tư cách là một trung tâm quyửn lực và các tầng di tích di vật đa dạng, phong phú.
Từ năm 2006, được sự chỉ đạo chặt chẽ, sát sao của Trung ương, Chính phủ, sự phối hợp hiệu quả của các Bộ, Ban, Ngà nh Trung ương (Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch, Bộ Ngoại giao, Bộ Quốc phòng, Bộ Xây dựng, Viện Khoa học Xã hội Việt Nam...), sự quyết tâm cao và cố gắng nỗ lực, hiệu quả của Thà nh phố Hà Nội.
Đặc biệt là sự tham gia rất nhiệt tình, tâm huyết và trách nhiệm của các nhà khoa học trong nước và quốc tế (các chuyên gia Pháp, àšc, Nhật...), khu trung tâm Hoà ng thà nh Thăng Long đã được bảo vệ, xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt và xây dựng hồ sơ đử nghị UNESCO công nhận là di sản văn hóa Thế giới. Hồ sơ được đăng ký từ tháng 9/2008 và chính thức đệ trình UNESCO từ tháng 1/2009, được UNESCO tiến hà nh các quy trình thẩm định chặt chẽ thông qua cơ quan tư vấn IOCMOS. Ngà y 1/8/2010, Hoà ng thà nh Thăng Long đã được Ủy ban di sản thế giới (gồm 21 nước thà nh viên) công nhận là di sản văn hóa Thế giới.
Sự kiện nà y khẳng định những nỗ lực của Chính phủ Việt Nam, các Bộ: Ngoại giao, Quốc phòng, Văn hóa Thể thao và Du lịch, Viện Khoa học xã hội Việt Nam, Hội khoa học lịch sử Việt Nam, hà ng trăm nhà khoa học, nhà nghiên cứu lịch sử, các chuyên gia của UNESCO, chuyên gia: Pháp, Nhật Bản, àšc, Anh...và đồng thời thể hiện sự quyết tâm lớn, nỗ lực cao và các hoạt động hiệu quả của Đảng bộ, chính quyửn và nhân dân Thủ đô Hà Nội.
Di sản trước bà i toán bảo quản
Khu trung tâm Hoà ng thà nh Thăng Long được công nhận là di sản văn hóa Thế giới là niửm vinh dự, tự hà o của mọi người con nước Việt, là sự tri ân công đức với các vị tổ tiên có công khai sáng, xây dựng và bồi đắp giá trị lịch sử, văn hóa của Thăng Long “ Hà Nội ngà n năm văn hiến. Đó là tà i sản vô giá để lại cho muôn đời sau; cũng chính là tiửm năng, thế mạnh để phát triển kinh tế - văn hóa “ xã hội Thủ đô và đất nước.
Mặc dù hiện nay di sản được bảo vệ bởi hệ thống các văn bản pháp lý chặt chẽ như Luật Di sản văn hóa, Quy hoạch khu trung tâm chính trị Ba Đình, Kế hoạch quản lý khu di sản. Tuy nhiên, việc bảo tồn di sản trong điửu kiện Thủ đô đang có tốc độ đô thị hoá mạnh cũng đặt ra những nhiệm vụ và trách nhiệm to lớn của Thà nh phố Hà Nội trong việc quản lý, bảo tồn, tôn tạo phát huy giá trị di sản. Nhất là việc trước mắt cần tập trung tổ chức tốt việc đón nhân dân và du khách trong nước, quốc tế đến tham quan di sản nhân dịp Đại lễ kỷ niệm 1000 năm Thăng Long “ Hà Nội.
Chúng ta cần sớm có kế hoạch giám sát số lượng khách du lịch tham quan Hoà ng Thà nh có khả năng tăng rất nhanh trong thời gian tới
Ở một số nơi có nửn nhiệt thuận lợi trên thế giới, họ bảo quản di sản bằng cách không cần che đậy, để di sản tự phơi mưa phơi nắng cùng thời gian mà vẫn bảo tồn, quản lý tốt. Tuy nhiên, đó là chuyện ở nước ngoà i. Còn ở nước ta, mặc dù các nhà khảo cổ học đang là m hết sức mình để bảo tồn di chỉ khảo cổ học Hoà ng thà nh Thăng Long nhưng, trong điửu kiện khí hậu một đất nước nhiệt đới có độ ẩm cao thì việc bảo quản di sản nà y sẽ không hử đơn giản...
Theo khuyến nghị của các cơ quan chức năng, chúng ta nên tiếp tục mở rộng diện tích khai quật khảo cổ học, nhất là tại khu thà nh cổ Hà Nội, tăng cường nghiên cứu là m sáng rõ giá trị các di tích kiến trúc trước thời Nguyễn trên trục trung tâm của Cấm thà nh Thăng Long. Ngược lại với quan điểm trên, nhiửu nhà nghiên cứu lại đồng ý với khuyến nghị của Unesco cho rằng chúng ta chỉ nên tập trung thu dọn và chăm chút và o những di sản đã có để bảo quản cho tốt; không nên tiếp tục tìm kiếm và khai quật nữa.
Nói vử vấn đử trên, theo Giáo sư Phan Huy Lê, Chủ tịch Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam nhấn mạnh, việc chúng ta có nên tiếp tục khai quật khảo cổ học nữa hay không cần phải có thời gian và phải được bà n bạc cân nhắc kử¹ lườ¡ng của các cơ quan hữu quan. Hơn nữa, vử vấn đử nà y chúng ta chưa có nhiửu kinh nghiệm để tiến hà nh cho nên cần có sự hợp tác với các nước có nửn khoa học kử¹ thuật phát triển.
Trong khi Thủ đô Hà Nội đang phát triển từng ngà y với áp lực dân số, mật độ xây dựng rất lớn cho nên, để công tác bảo tồn và quản lý di sản được tốt, việc các cơ quan chức năng cần là m ngay là phải có phương án trả lại diện tích không gian cho di sản...
Đồng thời, thường xuyên quản lý vùng đệm và vùng chuyển tiếp, bảo đảm sự an toà n và cảnh quan hà i hòa với di sản, tiến tới mở rộng vùng đệm, vùng chuyển tiếp ở phía Bắc, Đông và Nam khu di sản. Hoà n chỉnh và phê duyệt kế hoạch quản lý cùng các chương trình cụ thể liên quan đến quản lý và thực hiện kế hoạch quản lý song song với tất cả các chương trình nhử nằm trong kế hoạch đó. Mặt khác cần bổ sung chương trình giám sát chi tiết và o kế hoạch quản lý, phù hợp với định hướng chung đử ra trong hồ sơ đử cử.
Để việc bảo quản di sản được tốt, đặc biệt chúng ta cần có kế hoạch đà o tạo và nâng cao trình độ chuyên môn của những người tham gian công tác bảo tồn di sản và có kế hoạch giám sát số lượng khách du lịch có khả năng tăng rất nhanh trong thời gian tới.