Sự cố bùn đỏ Hungary là  cảnh báo với bô xít Tây Nguyên

Thảm họa môi trường sau sự cố trà n hồ chứa thải bùn đử ở Hungary đe dọa cả châu à‚u đang là  mối quan tâm của dư luận Việt Nam, đặc biệt những người từng e ngại vử tác động môi trường của các dự án bô xít Tây Nguyên. Hôm 12/10, ông Hòa, với tư cách đại diện chủ đầu tư dự án, đã trao đổi với VnExpress.

- Một số chuyên gia trong và  ngoà i nước đang cảnh báo vử nguy cơ tương tự với sự cố vỡ đập hồ bùn đử ở Hungary. Tập đoà n đánh giá nguy cơ nà y như thế nà o?

- Hungary là  một nước có lịch sử­ hà ng trăm năm khai thác bô xít nên họ có kinh nghiệm hơn mình nhiửu. Vậy mà  sự cố vẫn xảy ra và  đây là  một lời cảnh báo cho Việt Nam.

Hiện tại Tập đoà n cũng đang theo dõi sự việc ở Hunggary và  tổng hợp, phân tích nguyên nhân. Ban chỉ đạo thực hiện dự án bô xít cũng đang rà  soát lại toà n bộ quy trình thiết kế, thi công các hồ bùn đử tại Tây Nguyên. Các nhà  thi công không được chủ quan trong vấn đử nà y.

Tuy nhiên, các hồ dự kiến chứa bùn đử ở Tây Nguyên đửu nằm trong thung lũng và  được bao bọc bằng các ngọn đồi, chỉ có một lối thoát nước. Trong khi hồ bùn đử ở Hungary nằm trên một cánh đồng bằng phẳng, đê đắp nhử, địa hình hoà n toà n khác với Tây Nguyên Việt Nam.

- Theo kế hoạch cuối năm nay sẽ có ít nhất một dự án trong tổ hợp bô xít Tây Nguyên sẽ phải hoà n thà nh. TKV đang triển khai kế hoạch nà y như thế nà o?

-Vinacomin đang tập trung và o hai dự án lớn đó là  tổ hợp bô xít - nhôm Tân Rai (Lâm Аồng) và  dự án Nhân Cơ (Аăk Nông). Trong đó, dự án Tân Rai có công suất thiết kế 650.000 tấn alumin một năm, khai thác quặng 440.000 tấn. Dự án Tân Rai bắt đầu xây dựng từ 11/2008, đang gấp rút hoà n thà nh các hạng mục, dự kiến cuối năm 2010 sẽ chạy thử­ từng phần. Аến quý 1/2011 dự án sẽ chính thức đi và o hoạt động nếu không có gì đột biến.

Hiện nay hồ tích nước ngăn đập từ hai dòng suối Аăk Lốt và  Đăk La thuộc huyện Bảo Lộc dà nh cho dự án đã hoà n thà nh xong. Tổng mức nước của hồ là  18 triệu m3, trong đó sử­ dụng và o dự án 16 triệu m3, số còn lại để phục vụ nước sinh hoạt, tưới tiêu cho ngươi dân. Ngoà i ra hồ bùn đử đang trong quá trình thi công, nạo vét xong toà n bộ phần lòng hồ, đắp đập và  ngăn ô.

Tương tự, dự án Nhân Cơ cũng có cùng công suất, cách thức tiến hà nh đửu giống như bên Lâm Аồng, chỉ khác là  sức chứa tích nước của hồ nước lớn hơn. Cụ thể tổng mức nước ở đây là  24 triệu m3, dung lượng sử­ dụng cho dự án 22 triệu m3, còn lại phục vụ nhu cầu nước cho các hộ dân.

Ngà y 18/10 tới đây Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng sẽ tham dự lễ phát lệnh chính thức thi công dự án. Trước đó, các công đoạn phụ đã được nhà  thầu thực hiện. Dự kiến công trình nà y sẽ hoà n thà nh và o năm 2012.

- Trong quá trình thực hiện dự án, phía tập đoà n đã gặp phải những khó khăn, vướng mắc gì, thưa ông?

- Quá trình triển khai thi công vẫn còn gặp nhiửu khó khăn, đặc biệt là  khâu giải phóng mặt bằng. Nếu tính theo hệ số cơ học thì tiến độ thực hiện đã đạt 90% nhưng thực tế còn nhiửu trở ngại. Một số hộ dân do chưa hiểu vử dự án đã không chịu di dời, cản trợ đến thời gian thi công.

Аặc biệt, mức giá đửn bù đã được điửu chỉnh tăng lên hơn gấp ba lần so với cách đây và i tháng. Ngoà i đửn bù các tà i sản trên đất, mức giá đửn bù cho mỗi héc ta đất hoa mà u đã tăng từ 300 triệu đồng lên đến 1,2 tỷ đồng.

Thuế cũng là  một khó khăn với các dự án bô xít. Theo tôi, một số thuế suất áp dụng cho lĩnh vực nà y còn cao, ví như thuế xuất khẩu alumin ở mức 20%, trên thế giới chưa có nước nà o áp dụng mức nà y. Tập đoà n đang xem xét đử xuất với Chính phủ để giảm thuế suất nà y hợp lý hơn, đảm bảo dự án hoạt động chắc chắn. Theo đó, giảm thuế xuất khẩu alumin xuống còn 0 đến 5% trong 5 năm.

Hiện tại Bộ Tà i chính,Công Thương đã nhận được các văn bản đử nghị thay đổi một số cơ chế chính sách thuế của tập đoà n đối với dự án bô xít và  sẽ sớm trình Thủ tướng quyết định.

Vnexpress