Nhà văn Nguyễn Huy Tưởng - Sống mãi với Thủ đô
Truyện - Ngày đăng : 09:25, 28/10/2010
Tác phẩm của ông đã tái hiện một Hà Nội từ Chuyện xây thà nh ốc, Lá cử thêu sáu chữ và ng, An Tư công chúa, Vũ Như Tô, Đêm hội Long Trì đến Lũy hoa, Sống mãi với Thủ đô...
Nguyễn Huy Tưởng và Hà Nội
Nhà văn Nguyễn Huy Tưởng sinh ngà y 6/5/1912 tại là ng Dục Tú, Phủ Từ Sơn, nay thuộc xã Dục Tú, huyện Đông Anh, Hà Nội. Nhật ký năm 18 tuổi ông viết: Phận sự một người tầm thường như tôi muốn tử lòng yêu nước thì chỉ có việc viết văn quốc ngữ thôi. Suốt cuộc đời cầm bút và hoạt động cách mạng, Nguyễn Huy Tưởng luôn gắn bó với Hà Nội dù vử đử tà i lịch sử hay kháng chiến, tiểu thuyết, kịch hay đoản văn, viết cho người lớn hay trẻ em, đửu lấy bối cảnh Hà Nội xưa và nay để ký thác tấm lòng.
Nhà văn Nguyễn Huy Tưởng
Trang viết đầu tiên của Nguyễn Huy Tưởng vử Hà Nội là hai tiểu luận đăng trên tạp chí Tri Tân năm 1941 Hội nghị Diên Hồng và à nghĩa việc thiên đô của Lý Thái Tổ trong lịch sử Việt Nam. Đây là hai sự kiện quan trọng trong lịch sử Thủ đô.
Với một trí tưởng tượng mãnh liệt, Nguyễn Huy Tưởng đã dựng lại buổi sáng thần tiên đã đi và o lịch sử của Thủ đô và dân tộc: Ta thử tưởng tượng quang cảnh khi vua và triửu đình ra thà nh Đại La... Đoà n thuyửn ngự vùn vụt chèo trên là n nước đục, tà n và ng tán giá đầu thu. Chiêng trống vang lừng, loa bắc trên một lầu truyửn loan báo cho tứ phương biết rằng thiên tử trẩy qua, reo rắc mầm thịnh trị... Ngà y long trọng đó là ngà y của mà u sắc và thanh âm, của lòng vui và của lòng hy vọng... à”ng cha ta đã chọn được một nơi đích đáng để là m kinh thà nh. Từ khi các đế vương ta đóng thà nh Rồng hiện trong khoảng bảy trăm năm lịch sử đã hiến cho ta không biết bao nhiêu trang oanh liệt vẻ vang
Nguyễn Huy Tưởng đã được giới nghiên cứu, phê bình tôn vinh là nhà chép sử bằng văn chương xuất sắc nhất trong lịch sử văn học Việt Nam hiện đại. Bên cạnh danh hiệu cao quý và đích thực đó, có thể nói, Nguyễn Huy Tưởng còn là nhà Hà Nội học trong văn chương- TS. Nguyễn Bích Thu, Viện Văn học nhận định.
Cũng theo TS Nguyễn Bích Thu: Dù viết vử lịch sử hay Hà Nội thì trong cảm quan sáng tạo của Nhà văn, trong thực chất và chiửu sâu của vấn đử, của nghệ thuật vẫn chỉ là hai trong một. Kinh thà nh Thăng Long, Thủ đô Hà Nội xưa và nay thấm trên từng trang văn Nguyễn Huy Tưởng. Nhưng Thăng Long “ Hà Nội đã vượt qua biên độ của chính nó, hòa nhập và o hồn thiêng của dân tộc. Chính mạch ngầm của những buổi ngà y xưa vọng nói vử đã hun đúc nên hà o khí và cốt cách người Hà Nội trong tác phẩm của Nguyễn Huy Tưởng.
Bằng những liên tưởng, đối chiếu giữa kiến thức sách vở với những trải nghiệm trong cuộc đời, Hà Nội đã và o văn ông, là m nên toà n bộ hồn cốt và đường nét trong văn ông, khiến độc giả không chỉ thiện cảm với tác giả tiểu thuyết mà còn yêu quý hơn Hà Nội-trung tâm tim óc của cả nước. Qua bao triửu đại, chế độ, cái tim óc bửn dẻo vĩ đại ấy đã đập đửu trên chín thế kỷ rườ¡i như cảm nhận của Nguyễn Tuân và đến bây giử, cái tim óc bửn dẻo vĩ đại ấy đã đập đửu đến nghìn năm Thăng Long, đến chẵn 10 thế kỷ.
Hà Nội, quá khứ và hiện tại
Nguyễn Huy Tưởng quan niệm: Người không biết sử nước mình là một con trâu đi cà y ruộng. Cà y với ai cũng được, mà cà y ruộng nà o cũng được. Với quan niệm nà y ông đã tiếp nối truyửn thống văn sử triết bất phân trong văn hóa phương Đông. Truyửn thống chép sử bằng văn chương được xây đắp bằng tên tuổi lẫy lừng như Ngô gia văn phái với Hoà ng Lê nhất thống chí.
Giáo sư Phong Lê đánh giá: Nguyễn Huy Tưởng là người chăm chỉ dà nh cho Hà Nội một mối quan tâm bửn bỉ và dà i lâu trong suốt 20 năm đời viết của mình, ... Đối với Nguyễn Huy Tưởng, cảm hứng lịch sử luôn luôn đậm đà trên mỗi trang viết vử Hà Nội quá khứ; và chiửu sâu lịch sử luôn luôn là sự cần thiết, là ưu thế cho ông nhìn vử Hà Nội của hiện tại.
Nguyễn Huy Tưởng luôn nhìn quá khứ từ con mắt hiện tại, để góp phần soi sáng các khuất lấp trong quá khứ và lý giải các vấn đử của hiện tại. Tình yêu của Nguyễn Huy Tưởng dà nh cho Hà Nội không chỉ bó hẹp trong thửa mãn với những gì đang có. à”ng luôn trăn trở là m sao để Thủ đô đẹp lên trở thà nh chốn kinh kử³ lộng lẫy nhất thế gian, sánh vai với thủ đô hoa lệ của các nước trên thế giới. Nguyễn Huy Tưởng đã chiêu tuyết cho nhân vật Vũ Như Tô nhà kiến trúc kử³ tà i trong lịch sử, ông thầm tiếc vử Cửu trùng đà i dang dở đã bị thiêu rụi, cũng như sau nà y khi toà n quốc kháng chiến, Hà Nội trở thà nh thủ đô kháng chiến, ông thầm mơ vử ngà y hòa bình Thủ đô sẽ được tái thiết lại to đẹp hơn, đà ng hoà ng hơn như lời Hồ Chủ tịch.
Những băn khoăn của Nguyễn Huy Tưởng trong bút ký Một ngà y chủ nhật vử Hà Nội bị là m cho mai một, xấu đi bởi chúng ta không biết cách yêu. Nhà nghiên cứu văn học Phạm Xuân Nguyên chia sẻ: Tôi muốn đọc to, đọc to lên những dòng viết nà y của nhà văn Nguyễn Huy Tưởng từ hơn năm mươi năm trước và o chính lúc nà y, giữa những ngà y kỷ niệm Thăng Long “ Hà Nội ngà n năm tuổi... Những điửu ông lo lắng, cả lo sợ nữa, trước cái cách hà nh xử thô thiển và thô bạo đối với văn hóa Hà Nội, văn hóa Việt Nam cho đến nay vẫn còn, và còn không ít.
Thủ đô bước và o tuổi ngà n năm, những trăn trở mang tính dự báo của Nguyễn Huy Tưởng từ những trang văn vẫn vọng lại giữ nguyên tính thời sự, cần thiết. Phải thế chăng mà nhạc sĩ Văn Cao đã viết vử Nguyễn Huy Tưởng qua những câu thơ rằng: Cái chết của anh cái chết một nhà văn “ không bao giử là cái chết.