Nguyễn Vinh Phúc với Hà Nội phong tục-văn chương
Truyện - Ngày đăng : 09:53, 06/11/2010
Việc là m đó là đóng góp lớn, giúp người đọc trong và ngoà i nước có những cái nhìn cụ thể và bao quát vử Hà Nội xưa và nay. Hà Nội-Phong tục, Văn chương là sự tìm kiếm mới nhất của ông vử Hà Nội.
Tác phẩm nà y đã mang đến nhiửu sự thú vị, hấp dẫn cho người đọc bởi những giá trị văn hóa xưa nay đã được ông tìm hiểu đến căn nguyên, nguồn gốc của nó và đưa ra những lý giải chính xác và hợp lý. Với những khám phá khác biệt so với những gì chúng ta vẫn biết xưa nay, cuốn sách thực sự gây được những ấn tượng lớn cho người đọc. Cuốn sách là tập hợp những nét phong tục cổ truyửn của Hà Nội còn được lưu truyửn đến ngà y nay, cũng như những phân tích các tác phẩm văn chương, từ văn học dân gian đến những văn thơ của các nhà tác giả lớn, hoặc thơ viết bắng chữ Quốc ngữ thế kỷ XX...
Ngoà i những tìm tòi của riêng tác giả, cuốn sách còn ghi lại những nhận xét của các học giả phương Tây hồi thế kỷ 17 vử văn hóa Kẻ Chợ và những phong tục của mảnh đất thiêng, kử³ thú nà y. Như học giả An Chi nhận định, đây là dòng suối tư liệu, kiến thức và cả tình cảm mà Nguyễn Vinh Phúc đã truyửn tải cho chúng ta từ thượng nguồn lịch sử, với rất nhiửu tâm huyết, công phu và thời gian. (Lời Tựa).
Hà Nội-Phong tục, Văn chương dà y 416 trang khổ 16x24, gồm hai phần lớn như chính tên của sách: Phong tục và Văn chương, với 6 bà i viết vử hệ thống phong tục tập quán cùng 8 bà i viết vử văn học và đửu hướng vử những đử tà i Thăng Long xưa và Hà Nội ngà y nay. Trong phần mở đầu: Cơ sở phong tục Hà Nội, tác giả chứng minh rằng: trải qua hà ng ngà n năm, vùng đất nà y đã trở thà nh một vùng văn hóa với những phong tục, tập quán nảy sinh từ sự tập hợp của dân cư các miửn tụ hội vử. Giải thích vử phong tục, tác giả nói rằng phong tục ban đầu do con người đặt ra, rồi lại do ảnh hưởng của môi trường sống, do thể chế chính trị, do chế độ giáo dục, do sự hội nhập với thế giới bên ngoà i... và tự vận hà nh để hình thà nh nên một hệ thống rồi hệ thống đó lại vận hà nh và biến đổi qua thời gian và không gian. Văn hóa, phong tục Hà Nội hình thà nh trên nửn phong tục tập quán của dân tộc với sắc thái riêng, đường nét riêng. Tác giả đử cập đến nhiửu những vấn đử vử phong tục tập quán riêng của đất kinh kử³, đặc biệt là việc giữ gìn và tiếp thu văn hóa đó của người Hà Nội. Bằng những so sánh giữa văn hóa Việt Nam thời kử³ phong kiến và văn hóa Việt Nam từ sau cách mạng tháng Tám, ông đã là m rõ một vấn đử là hệ thống phong tục, tập quán có một quá trình phát triển lâu dà i, có sự giao lưu, hội nhập, tiếp nhận và cải tiến theo từng thời kử³. Việc giao thoa và tiếp thu văn hóa của người Thăng Long lại vẫn không là m mất đi những giá trị văn hóa truyửn thống, những gì thuộc vử tinh hoa của dân tộc. Văn hóa, phong tục của Thăng Long-Hà Nội có sự du nhập từ nhiửu con đường của nhiửu nửn văn hóa khác nhau, song đã có ý thức gạn ra những gì phi lý và kiên trì bảo vệ những gì là căn nguyên, cốt lõi của văn hóa. | Hà Nội - Phong tục, Văn chương |
Tuy nhiên, trong thời hiện đại, đặc biệt là những thập niên cuối thế kỷ XX, văn hóa nói chung và phong tục tập quán nói riêng bị các yếu tố ngoại lai là m cho xáo trộn, hệ phong tục không những bị pha loãng mà còn có nguy cơ bị kéo lùi, là m băng hoại cả một nếp sống thanh lịch. Phải chăng cần điửu chỉnh, cấu trúc lại hệ phong tục Hà Nội văn minh, thanh lịch.
Ở phần nà y, tác giả còn nêu lên những phong tục quen thuộc của người Việt Nam, là những phong tục cổ còn truyửn lại được đến ngà y nay, để thấy được sức sống của những cái gì là đẹp, là là nh mạnh trong truyửn thống; và việc người Thăng Long xưa và Hà Nội nay thực hiện những phong tục ấy như thế nà o.
Điửu thú vị và có ý nghĩa mà Nguyễn Vinh Phúc là m được là ông giải thích đến tận căn nguyên, nguồn gốc của những phong tục ấy, khiến người đọc rất bất ngử, cảm thấy hứng thú. Bởi những điửu mà người ta vẫn biết vử những phong tục ấy lại không hoà n toà n được hiểu đúng và chính xác như chính nguồn gốc của nó.
Ví như ngà y Tết Trung thu nguyên là tết của người lớn và tục múa rồng, múa sư tử có gốc rễ xa xưa, hay tục thử trâu vốn là của các tộc Bách Việt, tác giả đã sang Vân Nam để tìm hiểu vử tục nà y, hoặc từ tấm bia. Thái Sơn thạch cảm đương ở đửn Ngọc Sơn, tác giả giới thiệu khá kử¹ vử thực chất việc dựng bia loại nà y đã sang Sơn Đông, đến núi Thái Sơn để khảo sát. Cũng vậy, việc khảo sát vử đình Nhà trò và việc phát hiện dấu tích thử cúng tổ nghử của hát ca trù đã góp phần và o việc minh chứng cho nét đẹp văn hóa trong đời sống tinh thần của cha ông xưa. Và cũng thật bất ngử khi đọc mục tín ngườ¡ng thử ngựa, ta mới biết là đửn Bạch Mã ở phố Hà ng Buồm từng là nơi các nhà buôn thường đem nhau đến đây để thử bồi một khi có sự cố trong giao dịch.
Văn chương vử Hà Nội được tác giả nhắc đến trong phần thứ hai của cuốn sách và cũng được dà nh một dung lượng lớn cho việc phân tích, bình luận. Vốn là một thầy giáo dạy cả sử, địa và văn, nên cùng với tình yêu Hà Nội thiết tha và khao khát khám khá vử Hà Nội, Nguyễn Vinh Phúc đã dà y công sưu tầm, tích lũy để viết nên những trang rất thú vị và ý nghĩa. Trong tiểu mục Hồ Tây và văn chương, tác giả đã trình bà y và giải thích những truyửn thuyết, thần thoại, những câu chuyện truyửn miệng, đã đi và o văn học dân gian Việt Nam. Cùng với các tác phẩm dân gian là những tác phẩm thơ chữ Hán của Lê Thánh Tông, Nguyễn Quý Đức, Hồ Xuân Hương, Nguyễn Du...
Nhà Hà Nội học-Nguyễn Vinh Phúc tác giả cuốn sách
Theo tác giả, Hồ Tây có cả một vùng văn học của riêng mình, vạt hồ nà y đã trở thà nh nguồn cảm hứng của bao thế hệ tà i tử, danh nhân. Vì thế mà đã có rất nhiửu bà i viết vử Hồ Tây trong văn học cổ và kim, dân gian và bác học.
Sức tìm tòi, khám phá công phu của Nguyễn Vinh Phúc còn thể hiện ở việc lẩy ra thơ của bốn vị vua nhà Trần-những vị vua của triửu đại được coi là hiển hách trong lịch sử Việt Nam. Rồi những bà i phú của Nguyễn Giản Thanh, thơ của Phạm Sư Mạnh... và đặc biệt là đã giới thiệu Trần Bá Lãm với những bà i vịnh La Thà nh gồm nguyên văn tập thơ và những bà i dịch.
Đây là đóng góp lớn lao bởi lần đầu tiên, toà n thể 25 bà i trong La thà nh cổ tích vịnh của ông nghè Trần Bá Lãm được giới thiệu. Đây là tư liệu quý không chỉ giúp người đọc nghiên cứu vử tác phẩm, hiểu biết thêm những địa danh được nhắc đến-nay có nhiửu địa danh đã mất-mà còn cả tác giả gắn bó với Hà Nội mà lâu nay bị lãng quên.
Rồi những thơ của Nguyễn Du vử Thăng Long đã được Nguyễn Vinh Phúc lọc ra, phân tích và có lẽ là người đầu tiên phát hiện và phân tích những vần thơ của Nguyễn Du vử ba người phụ nữ Thăng Long tà i sắc và bạc phận. Bà i luận vử thơ quốc ngữ Hà Nội đầu thế kỷ 20 điểm lại sự hình thà nh thơ quốc ngữ ở Hà Nội với hai cây đại thụ là Tản Đà và à Nam cùng bậc tà i nữ Tương Phố đã khép lại tập sách. Điửu đặc biệt là tác giả đã có những nhận xét khái quát, những lời bình rất xác đáng, đã nêu được thần thái của thơ quốc ngữ thời đó.
Cuốn sách với nội dung được soạn công phu, chọn lọc tư liệu kử¹ lườ¡ng, cùng những phân tích, nhận xét thấu đáo, những lời bình thơ chí lý và cuốn hút, đã cùng với hình thức đẹp, ảnh phong phú, trình bà y nhã, cuốn sách thu hút độc giả. Có thể nói, Nguyễn Vinh Phúc đã đóng góp phần công sức đáng kể trong việc sưu tầm, nghiên cứu, khảo luận vử văn hóa, văn chương, phong tục Hà Nội giúp nâng cao ý thức giữ gìn và phát huy những giá trị Hà Nội mãi trường tồn cùng những nét riêng tiêu biểu, tinh túy.