Đô thị và quản lý đô thị
Chuyển động Hà Nội - Ngày đăng : 09:22, 23/12/2010
Giử đây, bên cạnh những đóng góp to lớn nhiửu mặt và o việc nâng caođời sống và sức phát triển của đất nước, hầu hết các đô thị trên thế giới đang đứng trước hà ng loạt các thách thức của nạn ô nhiễm, tệ ùn tắc giao thông, sự bùng nổ dân số, việc mất cân đối trong cung cấp nước sạch sinh hoạt và xử lý chất thải, tốc độ đô thị hóa quá cao vượt quá bản chất tự nhiên cùng với việc xuất hiện tệ nạn xã hội (mại dâm, tệ nghiện hút, trẻ em bị bử rơi phải sống lang thang...) nhiửu công trình nghiên cứu cảnh báo rằng nếu các vấn đử trên không sớm được khắc phục thì các thế hệ tiếp theo sẽ phải bử và o đấy lượng tiửn của gấp nhiửu lần hiện nay mà kết quả thế nà o thì không thể nắm chắc được.
Đối với Việt Nam, các vấn đử vử đô thị và quản lý đô thị còn khá mới mẻ mặc dù cả nước đã có khoảng 500 đô thị các loại. Bởi vậy việc từng bước tìm hiểu các vấn đử vử đô thị và kinh nghiệm quản lý đô thị ở các nước trên thế giới là vô cùng cần thiết.
Vấn đử đô thị và quản lý đô thị luôn được quan tâm
Dưới mỗi góc độ khác nhau người ta nhìn nhận đô thị ở những đặc điểm khác nhau. Một số người cho rằng đô thị trước hết phải là Thị (là nơi giao lưu buôn bán, trao đổi hà ng hóa, ở đây xuất hiện một tầng lớp người sống không dựa và o nghử nông...) đồng thời phải là đô (nơi trung tâm hà nh chính của một vùng...). Một số người khác lại nói rằng trên thế giới có nhiửu đô thị mà nơi đó chủ yếu mọi họat động đửu liên quan tới các dịch vụ, du lịch hoặc ngân hà ng và cư dân ở đó có một cuộc sống rất tốt đẹp hoà n toà n theo đúng chuẩn mực của lối sống đô thị. Vậy thực chất đô thị là thế nà o?
Theo quan điểm chung, đô thị là một trung tâm dân cư có tính tổ chức cao và khá vững chắc. Đây chính là một trong những thà nh tựu lớn nhất của xã hội loà i người. Không chỉ đơn giản là nơi sinh sống, đô thị là động lực của nửn văn minh, là nơi văn hóa nẩy sinh và phát triển, là trung tâm tăng trưởng kinh tế và sự thịnh vượng. Thông thường, đô thị được hiểu là vùng tập trung dân cư đông đúc, tập hợp nhiửu cơ sở kinh doanh, những xí nghiệp, trường học, nhà thử và các công sở.
Ở Mử¹, đô thị là một không gian thà nh thị hợp thà nh tổ chức chính thức bởi một đạo luật chung hay của cơ quan lập pháp bang. Hiến chương thà nh lập của nó là văn kiện quy định chi tiết cơ cấu tổ chức của chính quyửn đô thị và phạm vi quyửn hạn của nó. Đô thị được phân biệt với là ng xã bởi bản chất hợp nhất của nó còn tầm cỡ to nhử không phải là yếu tố quyết định. Một số đô thị ở Mử¹ chỉ có hơn 3.000 dân trong khi một số là ng lại có số dân lớn hơn nhiửu.
Ở àšc và Canada, đô thị là một thuật ngữ được áp dụng đối với các đơn vị chính quyửn tự trị dưới chính quyửn Bang hay tỉnh. Ở New Di Lân, những thị xã và phồn vinh được gọi là đô thị. Ở Anh, đô thị chỉ đơn thuần là cái tên chính thức gắn cho một thị xã thông qua một đạo luật đặc biệt.
Sự tăng trưởng và phát triển của các đô thị có thể là ngẫu nhiên, tự phát, nhưng sự thà nh lập để cho ra đời một đô thị thì không bao giử là một sự tình cử. Mỗi đô thị xuất hiện tại một địa điểm, và o một thời điểm nà o là hoà n toà n có lý do của nó. Ví dụ: San Francisco xuất hiện là do cuộc đổ xô đi tìm và ng năm 1849 cũng như việc tìm đến những bến cảng tráng lệ của nó. Các đô thị khác được lập ra như những trung tâm thương mại, nghiên cứu hay nơi thử cúng.
Việc xác định vị trí để xây dựng các đô thị cũng hết sức khoa học và lý thú. Bởi vì 2 nhu cầu đầu tiên của cư dân là nước và lương thực nên nhiửu đô thị đã được đặt ở gần các con sông, hồ lớn hay biển và chúng thường gần các khu nông nghiệp. Đây là sự thật đối với vị trí các đô thị từ thời cổ đại đến nay, mặc dù giao thông hiện đại đã có những tiến bộ khổng lồ.
Hiện nay, các đô thị được xác định bởi các dấu hiệu đặc biệt: Vị trí, chức năng hay trí thức văn hóa. Rotterdam, Amsterdam, Barcelona, San Francisco, Singapore, Hong Kong và Genoa được biết tới qua các bến cảng của nó. Antwerp (Bỉ) là thà nh phố cảng nhưng có lẽ nó lại nổi tiếng và được mọi người biết tới nhiửu hơn qua thị trường kim cương. Zurich (Thụy sĩ) nổi tiếng là trung tâm ngân hà ng.
Trái tim của Florence (Italia) là bảo tà ng văn hóa và nghệ thuật Renaissane. Chicago là trung tâm chế biến thực phẩm lớn của thế giới. Detroil nổi tiếng do sản xuất ô tô và Pittsburgh là nơi sản xuất thép. Hollywood nổi tiếng là thủ đô điện ảnh Mử¹ và quốc tế.
Đô thị là một thực thể lớn, phức tạp, luôn luôn biến động và phát triển rất đa dạng. Nhưng trước hết nó luôn là nơi tập trung cư dân với mật độ cao, có tính tổ chức chặt chẽ. Bởi vậy, thông qua kinh nghiệm của thế giới, chúng ta nhận thấy rằng muốn quản lý tốt các đô thị phải đặc biệt quan tâm tới yếu tố con người, tới việc nắm bắt được tâm lý cư dân đô thị để có thể đưa ra được những giải pháp quản lý hữu hiệu mang tính khả thi. Đô thị “ tập hợp cư dân có tính tổ chức cao với mật độ lớn “ cần phải được quản lý bởi một hệ thống pháp luật, được đà o tạo bà i bản và có sức hoạt động linh hoạt. Đây chính là yếu tố quan trọng giúp cho sự phát triển của đô thị hà i hòa và có hiệu quả.