Xã Nại Tử quê hương ông Thi Sách bây giờ ở đâu?
Người Hà Nội thanh lịch, văn minh - Ngày đăng : 09:47, 13/01/2011
Khi ta nói đến một là ng quê đất Việt thì ở vùng đất đó đã hình thà nh một cụm dân cư để tạo nên một đơn vị hà nh chính mà tên gọi có thể thay đổi theo thời gian.
Đã bao lần, tình quê đã thôi thúc bà n chân tôi trở vử vùng cửa sông ấy để ngược tìm lịch sử. Đứng trên bử đê nhìn bến Tiên Tân của xã Hồng Hà , Đan Phượng, Hà Nội, tôi hiểu và xót xa bởi chính trên dòng sông Hồng chảy xiết kia là xã Nại Tử, lũ đã cuốn phăng 1 là ng quê ven sông: quê hương của chính ông Dương Thi Sách-chồng bà Trưng Trắc Vương anh hùng.
Vùng cửa sông Hát và chuyện bên lở bên bồi
Theo các nhà thiên nhiên Việt Nam: từ thủa chưa có đê sông Hồng thì phù sa bồi đắp tự nhiên tạo thà nh vùng đồng bằng châu thổ sông Hồng và châu thổ sông Thái Bình, biển tạm lùi xa để đất liửn tiến ra biển cả. Từ khi có đê thì diện mạo dòng chảy của sông Hồng biến đổi không nhiửu. Nhưng ở vùng cửa sông Hát, do sự can thiệp của con người đã là m biến đổi hoà n toà n đoạn ngoặt nà y của sông Hồng. Đó là việc nhà Trần đắp tuyến đê Quai Vạc năm 1248 từ Tiên Tân đến Phượng Trì. Việc cửa sông Nhuệ ở cửa Hà m Rồng là nguồn chính của sông Nhuệ bị chặn và thực dân Pháp xây dựng Đập Đáy (1937-1943) nhưng không sử dụng được vì qua 2 lần thử thì đửu thấy Sự rùng mình của đập. Mãi đến năm 1974 các chuyên gia Liên Xô giúp Việt Nam cải tạo Đập Đáy để lưu thông dòng chảy. Như vậy việc hạn chế, ngăn dòng chảy sông Đáy trong nhiửu năm đã gây nhiửu hệ lụy và là m biến đổi vùng cửa sông Hát, những là ng quê đất bãi hình thà nh (xã Thọ Xuân, Thọ An và Trung Châu), một số sông nhánh ở Hà Nội bị chết do mất nguồn dẫn đến ô nhiễm tù đọng đến ngà y nay.
Xã Nại Tử bây giử ở đâu? (ảnh minh họa)
Sông Hồng vĩ đại với dòng chảy lớn vẫn trong quy luật dịch chuyển lòng sông vử bên hữu ngạn theo địa hình nước Việt Nam là m nhiửu cụm dân cư ngoà i đê bị sạt lở nghiêm trọng thậm chí bị cuốn sạch như xã Nại Tử hoặc các xóm cụm dân cư số 8 của là ng Bá Dương Ngoại xã Hồng Hà trong những năm gần đây gây tốn kém lớn đầu tư kinh phí trong việc bảo vệ tuyến đê sông Hồng đoạn ngoặt xung yếu nà y.
Chuyện bên lở bên bồi, ở vùng đoạn sông Nhị Hà cửa sông Hát là do dòng chảy thiên nhiên của sông Hồng từ xa xưa. Sông Hồng được hợp lưu của ba sông lớn tại ngã ba Việt Trì (sông Đà , sông Lô, sông Chảy) và chảy xiết ở vùng ghửnh đất bán sơn địa huyện Ba Vì, thị xã Sơn Tây và đến vùng đất bãi các huyện Phúc Thọ và huyện Đan Phượng thì chuyển dòng vử phía đông nam. Chính dòng chảy xiết xoáy ở đâu tùy theo từng thời kử³ xoáy và o bử tả ngạn hoặc hữu ngạn đã khoét đất phù sa bên nà y quăng bồi sang bên kia bử sông và những năm gần đây ở cảng Tiên Tân hình thà nh bãi bồi mới giữa sông cà ng là m dòng chảy xiết và o bử tả ngạn và gây sạt lở lớn.
Chuyện cư dân 2 bử sông Nhị Hà đã đi và o lịch sử và trở thà nh huyửn thoại. Hai là ng hai bử sông thuở xưa là một, là ng quê có chung quyửn lợi cư trú và canh tác khi bị lở, bồi. Sau nà y đất chật người đông và danh giới hà nh chính là m người dân hai bử ổn định riêng rẽ: bên kia là huyện Mê Linh, bên nà y là huyện Đan Phượng.
Xã Nại Tử-quê hương của ông Thi Sách
Một hậu quả thiên tai đã ập đến với xã Nại Tử: cơn lũ lịch sử năm 1971 đã cuốn đi cả là ng quê thân yêu của ông Dương Thi Sách. Mất đất, mất nhà , đửn thử ông Dương Thi Sách và Hai Bà Trưng phải tháo dỡ xếp cất và o trong đê. Năm 1972 hầu hết người xã Nại Tử theo tiếng gọi của Đảng ngược sông Hồng lên xây dựng vùng kinh tế mới tại vùng xa lắc giáp biên giới Việt-Là o ở huyện sông Mã-Sơn La và trải qua nhiửu năm vất vả đã dựng xây một là ng quê mới: Hợp tác Thống Nhất xã Trường Khương nay đã có 4 là ng, 240 hộ dân, khoảng 600 nhân khẩu. Sau nhiửu năm ước vọng người là ng Nại Tử đã dựng lại đửn thử ông Dương Thi Sách-Hai Bà Trưng mà họ nâng niu mang từ xã Nại tử đến vùng quê hương mới với 8 sắc phong, thần tích và nhiửu đồ thử cổ. Những năm gần đây dân là ng Nại Tử xưa-HTX Thống Nhất xã Trường Khương bây giử đang lặn lội thực hiện nguyện vọng đử nghị chính quyửn tỉnh Sơn La sớm công nhận di tích văn hóa: Đửn thử ông Dương Thi Sách-Hai Bà Trưng ở vùng quê hương mới.
Đôi điửu suy ngẫm
Chuyện lịch sử ngà n năm nhưng tiếng trống Mê Linh như thuở ngà y nà o còn vọng lại dù dấu tích đã nhiửu lần rêu phong thậm chí còn bị dòng Nhị Hà cuốn trôi sạch. Tên tuổi của Hai Bà Trưng và bao người anh hùng còn sống mãi với non sông đất nước thời kì giữ nước trên vùng đất Chu Diên, Mê Linh nay là Thủ đô Hà Nội anh hùng.
Ta đi trên một phố của Hà Nội mang tên: phố Thi Sách. Ai cũng hiểu đó là tên chồng của Trưng Trắc Vương nhưng không phải ai cũng hiểu tường tận vử con người anh hùng với tên đầy đủ là Dương Thi Sách. Nên chăng chính sử và thà nh phố Hà Nội nên bổ xung những trang hà o hùng vử con người Dương Thi Sách với tên đầy đủ vử con người đáng kính bất tử ấy. Dù đất quê xã Nại Tử có bị dòng sông Hồng cuốn trôi nhưng xã Hồng Hà huyện Đan Phượng “ Hà Nội vẫn tự hà o có người con anh hùng Dương Thi Sách.