Đụng lợn ngà y Tết - nét đẹp trong văn hóa Việt
Mỹ thuật - Nhiếp ảnh - Ngày đăng : 11:00, 10/02/2011
Cách chia phần thịt được gọi theo góc, tức ¼ con lợn. Mỗi nhà một góc, hay nửa góc. Tùy và o số cân nhiửu hay ít mà mỗi nhà quy ra thóc hay trả phần tiửn tương ứng cho gia chủ.
Lợn đánh đụng thường là những chú lợn còi từ đà n lợn con của nhà nà o đó, bị thương lái chê, không mua hoặc giả rẻ. Giá bèo thế thì để Tết đánh đụng cho vui! Lợn đụng vì thế thường non, nạc và chắc thịt. Nếu năm nà o "không may" chẳng có lợn còi, người ta vẫn dà nh lại một con lợn ưng ý nhất để Tết đến lại gọi anh em, hà ng xóm láng giửng sang đụng, cốt cho vui, đầm ấm, chứ tuyệt nhiên không nặng đắt, rẻ, lỗ, lãi. Lợn được xẻ thịt trước Tết độ hai ngà y, để kịp lấy thịt gói bánh chưng, là m giò chả và nấu đông. Lúc đó, không khí Tết mới thật là rộn rà ng. Cả chục người nói cười rôm rả. Cánh đà n ông người đun nước, người cạo lông, người là m lòng. Phụ nữ thì chuẩn bị muối mắm, rổ rá, lá chuối đựng phần. Đám trẻ con bắng nhắng chạy quanh, tranh nhau xí phần đuôi với bong bóng lợn.
Ảnh minh họa. (Nguồn: Internet)
Thế là đã có thịt gói bánh chưng. Tối lại được ngồi quanh lò than, canh nồi luộc bánh, hít hà cái mùi lá dong tửa ra ngai ngái, mùi gạo nếp thơm, mùi thịt béo ngậy.
Trong khi trông bánh, tranh thủ đút và o lòng bếp mấy củ khoai lang, khoai tây hay bắp ngô. Giữa cái rét ngọt của tháng củ mật, ngồi bên bếp than hồng, cời từ trong lò củ khoai vừa chín, lơm lựng, nóng hổi, cứ phải chuyển từ tay nà y sang tay kia cho bớt nóng, vừa thổi, vừa bóc, vừa ăn, vừa hít hà mới thấy khoai nướng sao mà ngon đến thế.
Sự quây quần, sum tụ đông vui khi đụng lợn vì thế như khúc nhạc dạo đầu cho Tết, không khí tưng bừng và háo hức. Cũng ở đây, nét đặc trưng văn hóa của người Việt được thể hiện rất rõ: văn hóa là ng xã. Nói như giáo sư, Viện sĩ Trần Ngọc Thêm, nhà văn hóa học hà ng đầu Việt Nam, thì đặc trưng văn hóa điển hình nhất của Tết Cả [Tết Nguyên đán “ PV] là nếp sống cộng đồng.
Tết đến, người ta lại tìm hà ng xóm, bạn bè, họ hà ng... để chung nhau giết lợn. Đời sống của xứ đồng bằng chiêm trũng, gắn với mùa mà ng lúa nước, cần nhiửu nhân lực và bội thu hay thất bát đửu phụ thuộc rất nhiửu và o thiên nhiên đã kéo người ta xích lại gần nhau, đoà n kết với nhau: Bán anh em xa mua láng giửng gần; hà ng xóm tối lửa tắt đèn có nhau; cả bè hơn cây nứa; tướng chuộng nhiửu quân, dân chuộng nhiửu người...
Thế nên, người Việt là m gì cũng quây quần, cũng sum tụ đông người. Cô Mà u chửa hoang, phải chịu phạt cho cả là ng ăn khoán. Đ‚n khoán cũng không diễn ra ở nhà cô Mà u mà phải ở giữa đình. Từ ăn uống đến hát hò đửu ở cái không gian cộng đồng ấy. Đến thứ rất cần cho sinh hoạt hà ng ngà y là giếng nước cũng phải cả là ng chung nhau một cái. Và người ta đi đâu, là m gì cũng ít khi đi một mình mà thường rủ nhau. Họ rủ nhau đi là m:
Rủ nhau lên núi hái chè Hái dăm ba ngọn, xuống khe ta ngồi
Rủ nhau đi chợ:
Chợ Bưởi một tháng sáu phiên Rủ nhau đi chợ nên duyên đèo bòng
Và thấy món ngon gì cũng rủ nhau mua:
Rủ nhau mua tép Trà à” Sẵn bử cát trắng, phơi khô đem vử
à ới gọi nhau đi chơi:
Rủ nhau xem cảnh kiếm hồ Xem cầu Thê Húc, xem chùa Ngọc Sơn
Đến đi kiếm chút chồng cũng phải chèo kéo bạn bè:
Rủ nhau đi cấy xứ Đông Gọi là đi kiếm chút chồng mà thôi
Người là m ruộng thì rủ nhau đi cấy đi cà y, kẻ là m thương lái thì buôn có bạn, bán có phường. Biểu tượng của tính cộng đồng, của tình đoà n kết ấy là hình ảnh cây tre với thân gầy guộc lá mong manh nhưng bao giử cũng sát cánh bên nhau nên lũy nên thà nh. Chính nếp sống cộng đồng đó đã là thà nh trì vững chắc để bảo vệ Tổ quốc khửi bao phen nhòm ngó của nước láng giửng Trung Hoa. Nếp sống cộng đồng ấy cũng là m cho tính tương thân tương ái, đoà n kết tương trợ trở thà nh một nét đẹp trong tâm hồn Việt: Một con ngựa đau cả tà u bử cử, chị ngã em nâng, lá là nh đùm lá rách...
Trong những ngà y tháng 10/2010 vừa qua, khi miửn Trung chìm trong lũ lụt đau thương, hà ng triệu người dân cả nước đã đồng lòng hướng vử rốn lũ, hà ng nghìn chuyến xe cứu trợ đã mang bát cơm, manh áo đến với đồng bà o đang trong cơn hoạn nạn khó khăn. Và khi giá rét đang bao phủ khắp miửn Bắc, lan tới cả miửn Nam, những tấm chăn bông, manh quần, tấm áo đã được rất nhiửu đội thiện nguyện gom lại, mang lên vùng cao, đem hơi ấm đến cho những mái nhà tranh tre nứa lá lồng lộng gió rét căm căm của đồng bà o các tỉnh miửn núi phía Bắc.
Cà ng cận Tết, những phần quà lại được gói vội và ng hơn để kịp chuyển đến với những bé trong Bệnh viện Nhi, những em nhử mồ côi nơi chùa Bồ Đử, những gia đình nghèo miửn biên viễn... Tinh thần tương thân tương ái ấy đã trở thà nh một phần của tính cách con người Việt, được hun đúc từ nghìn năm, qua lời mẹ dạy bầu ơi thương lấy bí cùng, và qua cả những Tết nhà nhà chung nhau đụng lợn.
Và có lẽ, cũng vì đã thà nh một phần của tính cách con người Việt, nên ngà y nay, dù đời sống người dân đã được nâng lên rất nhiửu, xã hội hiện đại cũng khiến cái tôi cá nhân lớn mạnh hơn, nhưng Tết đến, nơi những là ng quê Việt, người dân vẫn rôm rả cùng đụng lợn. Năm nà o người ta cũng í ới gọi nhau: Nà y, là m một góc nhé?./.