Bí ẩn về hai ngôi mộ cổ ở Ciputra
Người Hà Nội thanh lịch, văn minh - Ngày đăng : 10:38, 19/04/2011
Bà i viết sau đây của PGS-TS Nguyễn Lân Cường, Phó Tổng thư ký Hội Khảo cổ học VN, người trực tiếp khai quật, sẽ là m rõ những thông tin đó.
Sáng 1/4, trong khi thi công đặt cống tại thôn Nhật Tảo, xã Đông Ngạc, huyện Từ Liêm, Hà Nội, Xí nghiệp xây dựng số 1, thuộc Tổng Công ty Đầu tư phát triển hạ tầng đô thị, vô tình để gầu xúc đất quệt và o cửa một ngôi mộ cổ. Sự việc được báo ngay cho Công ty TNHH Nam Thăng Long - đơn vị chủ đầu tư, và lên các cơ quan chức năng từ xã, huyện, và thà nh phố.
 |
PGS-TS Nguyễn Lân Cường và chiếc bình gốm đầu gà vừa lấy ra khửi ngôi mộ. |
Sáng 2/4, TS Nguyễn Doãn Tuân - Trưởng ban Quản lý di tích - Danh thắng Hà Nội, đử nghị chúng tôi lên xem hiện trường và ngay trên hiện trường chúng tôi liên hệ được với ông Phạm Hồng Khang - Phó Giám đốc Công ty TNHH Nam Thăng Long, để đử nghị ông cho tạm dừng thi công và ngay chiửu 2/4 tiến hà nh khai quật khẩn cấp. à”ng Khang đồng ý.
Cuộc khai quật được Hội Khảo cổ học và các cán bộ thuộc Phòng Nghiên cứu Khảo cổ học Lịch sử, Viện Khảo cổ học tiến hà nh. Vì mộ đã lộ ra, tránh việc kẻ buôn bán đồ cổ trộm cắp nên chúng tôi đã tiến hà nh khai quật ngay, đồng thời với việc xin cấp giấy phép khai quật khẩn cấp. Một đội ngũ công an từ huyện, đến xã đã và o cuộc túc trực bên khu mộ suốt ngà y đêm.
Hai ngôi mộ cổ được lộ dần ra, một lớn một nhử nằm gần như song song theo hướng Tây - Bắc, Đông - Nam. Ngôi mộ thứ nhất có chiửu dà i 4,7m; rộng 2,15; cao 1,9m. Ngôi mộ thứ 2 dà i 3,9m; rộng 1,2; cao 0,95m. Cả 2 ngôi mộ xây theo kiểu cuốn vòm, với những viên gạch múi bưởi ở phía trên. Đặc biệt khác với các ngôi mộ cổ khác là chạy dọc theo bên ngoà i nóc mộ là hà ng gạch khóa vòm mộ. Gạch được trang trí hoa văn hầu hết ở mặt trong của vách và trần mộ, mặt ngoà i mộ rất hiếm. Mộ lớn chủ yếu là hoa văn đồng tiửn, hoa văn trám lồng, còn mộ nhử là hoa văn xương cá. Ngay cửa của ngôi mộ lớn, những viên gạch bị ám khói. Có nhiửu khả năng người xưa đã dùng dầu thực vật để đốt bên trong phía cửa và o của ngôi mộ lớn.
Đặc biệt, trong mộ lớn phát hiện được khoảng 40 viên gạch, mà rìa cạnh có chữ Hán (bên trái là bộ thổ, bên phải là bộ mộc). Tôi đã tham khảo ý kiến của nhiửu nhà Hán học nổi tiếng nhưng chưa rõ đây là chữ gì.
 |
2 ngôi mộ cổ thời Lục Triửu mới phát hiện được ở Đông Ngạc (Hà Nội). |
Phía dưới là một lớp bùn dà y khoảng 30-35cm phủ trên lớp gạch nửn. Sau hơn 10 ngà y khai quật các hiện vật xuất lộ dần. Mộ 1 (mộ lớn) có tổng cộng 27 hiện vật phần lớn là đồ gốm có men và không có men. 9 chiếc đinh sắt đã bị rỉ - chắc là đinh đóng quan tà i. Một bát đồng rất mửng đã bị vỡ nát, một hạt chuỗi bằng thủy tinh mà u xanh, một phiến đá dẹt hình chữ nhật vuông vắn mà u xanh nhạt, mà theo nhà thạch học Lê Thị Thu Hương thuộc loại đá phiến xanh.
Ở lớp bùn đáy mộ 1, phát hiện một lớp gạo, thóc cháy. Trong 2 chiếc bát cổ cũng còn lại các hạt gạo và thóc đã cháy đen lẫn trong trầm tích. Thạc sĩ Nguyễn Thị Mai Hương - Viện Khảo cổ học đang tiến hà nh nghiên cứu các hạt thóc gạo trên bằng phương pháp sà ng nước, quan sát các đặc điểm và chụp ảnh những mẫu hạt thu được dưới kính lúp với độ phóng đại lớn. Một số hạt thóc còn giữ được cuống và một phần vử trấu. Qua kết quả đo đạc ban đầu thì các hạt thóc, gạo nà y thuộc dạng hạt bầu đến tròn (tỉ lệ dà i/rộng 1,7-2,5mm).
Mộ 2 (mộ nhử) chỉ thu được 5 hiện vật bằng gốm, trong số đó có một bình đầu gà rất đẹp còn rõ cả mà o, mắt và đuôi gà . Có lẽ đây là hiện vật quý nhất của cuộc khai lần quật nà y. Vì không có những chiếc đinh bằng sắt như mộ 1, nên có lẽ người ta dùng quan tà i bằng cách ghép mộng hay quan tà i hình thuyửn? Tại Hải Dương, nhà nghiên cứu Tăng Bá Hoà nh có cho chúng tôi biết là phát hiện được những ngôi mộ thuộc Hán có quan tà i hình thuyửn bên trong.
Cả 2 ngôi mộ đửu không hử có dấu vết của gỗ quan tà i và xương cốt người. Có khả năng đã bị tiêu hết. Dựa và o cấu trúc mộ, các hiện vật chôn theo có khả năng ngôi mộ 1 có niên đại sớm hơn ngôi mộ 2 một chút nhưng đửu thuộc thời Lục Triửu có niên đại khoảng thứ 4 đến thứ 6.
Chiửu 14/4, đông đảo các nhà nghiên cứu, lãnh đạo chính quyửn địa phương, và đơn vị chủ dự án đã đến thăm và trao đổi ý kiến. PGS-TS Tống Trung Tín - Viện trưởng Viện Khảo cổ học cho rằng: đây là 2 ngôi mộ rất hay, hầu như chưa bị kẻ gian phá hủy để trộm cắp hiện vật như nhiửu ngôi mộ khác ở quanh vùng. Các hiện vật thu được cà ng là m rõ hơn những nhận thức vử táng thức của thời Lục Triửu ngay sát ở ngoại vi thà nh Thăng Long xưa. Nhiửu nhà khoa học còn mong muốn thà nh phố Hà Nội cho lưu giữ lại 2 ngôi mộ cổ nà y để phục vụ công tác trưng bà y và tham quan du lịch.
Bê giếng cổ vử khuôn viên Bảo tà ng HN Cách 2 ngôi mộ cổ khoảng 100m, đơn vị thi công vừa bất ngử phát hiện một kiến trúc mới, có hình tròn mà ban đầu họ tưởng là một ngôi mộ cổ nữa. Nhưng thật ra đó là một chiếc giếng cổ giống như các giếng cổ được phát hiện trong Hoà ng thà nh Thăng Long. Máy xúc đã là m bạt đi mất mấy hà ng gạch ở trên thà nh giếng, tuy nhiên thân giếng vẫn còn khá nguyên vẹn. Tối qua, 17/4, trao đổi với báo chí, PGS.TS Nguyễn Lân Cường cho biết các nhà khảo cổ đã đà o xuống 3,5m từ miệng giếng mà vẫn chưa khám phá hết thân giếng. Công việc khai quật sẽ được tiếp tục trong những ngà y tới. Căn cứ và o cách thức xây giếng thì có thể xác định giếng có niên đại TK 9-10 (thời Đại La). Đây là một phát hiện bất ngử, hết sức lý thú. Ngay sau đó Bảo tà ng Hà Nội đã có công văn đử nghị di dời toà n bộ chiếc giếng vử khuôn viên Bảo tà ng. Theo ông Cường, việc di dời không phải là quá khó khăn, chỉ cần đà o sẵn một cái hố có độ sâu tương tự trong khuôn viên bảo tà ng là nay mai, giếng cổ sẽ hiện diện trong đó. Phát hiện thêm giếng cổ cho phép các nhà khảo cổ tin rằng, bên dưới khu vực nà y, chắc chắn còn những quần thể di tích, và vì chúng thường nằm ở độ sâu đến 2m, cho nên chắc chắn chúng còn khá nguyên vẹn, ít bị tác động bởi việc xây dựng nhà cửa các thời kử³ trước đây. |