Có thể đưa vụ Trung Quốc xâm phạm Việt Nam ra Tòa án quốc tế
Tin tức - Ngày đăng : 15:55, 31/05/2011
|
Tà u hải giám của Trung Quốc nhìn từ tà u Bình Minh 02. Ảnh chụp mà n hình. |
Trên đây là nhận xét của Thạc sĩ Hoà ng Việt, giảng viên Đại học Luật TP HCM, trong cuộc trao đổi với VnExpress.
- Từ góc độ luật pháp quốc tế, ông đánh giá thế nà o vử vụ tà u Trung Quốc cắt cáp tà u Việt Nam ngà y 26/5?
- Vụ tà u Trung Quốc cắt cáp của tà u Bình Minh 02 cho thấy hà nh vi vi phạm nghiêm trọng pháp luật quốc tế của Trung Quốc. Hà nh vi nà y của Trung Quốc đã là m phức tạp thêm tình hình tại biển Đông. Tại biển Đông, tồn tại nhiửu tranh chấp khác nhau, nổi bật lên trong đó là tranh chấp chủ quyửn đối với hai quần đảo Hoà ng Sa, Trường Sa. Vụ Bình Minh 02 không liên quan đến vùng tranh chấp chủ quyửn mà xảy ra trên vùng biển thuộc quyửn chủ quyửn và quyửn tà i phán của Việt Nam.
- à”ng có thể giải thích rõ hơn vử quyửn chủ quyửn của Việt Nam ở địa điểm xảy ra sự việc?
- Công ước Luật biển năm 1982 đã định ra khung pháp lý cho các quốc gia trong việc xác định các vùng biển và Quy chế pháp lý của chúng; xác định ranh giới, biên giới trên biển giữa các quốc gia. Theo Công ước thì mỗi quốc gia ven biển có 5 vùng biển, bao gồm: nội thủy, lãnh hải, vùng tiếp giáp lãnh hải, vùng đặc quyửn kinh tế và thửm lục địa. (Đọc thêm vử các khái niệm nà y).
Theo thông tin Bộ Ngoại giao Việt Nam đưa ra thì tà u Bình Minh 02 bị các tà u hải giám của Trung Quốc bao vây, uy hiếp và cắt cáp thăm dò tại vùng biển cách bử biển Việt Nam khoảng 120 hải lý. Như vậy, đây là vùng biển thuộc vùng đặc quyửn kinh tế, và vùng đất nằm dưới vùng biển đó là thửm lục địa của Việt Nam, theo các quy định của Công ước.
Trong vùng đặc quyửn kinh tế thì quốc gia ven biển có quyửn chủ quyửn vử kinh tế và quyửn tà i phán. Quyửn chủ quyửn vử kinh tế bao gồm các quyửn đối với khai thác tà i nguyên sinh vật (Điửu 62), tà i nguyên không sinh vật của cột nước bên trên đáy biển, của đáy biển và lòng đất dưới đáy biển. Hoạt động khai thác tà i nguyên trên vùng đặc quyửn kinh tế đem lại lợi ích cho quốc gia ven biển như khai thác năng lượng nước, hải lưu, gió... Mọi tổ chức, cá nhân nước ngoà i muốn khai thác tà i nguyên trên vùng đặc quyửn kinh tế phải có sự xin phép và đồng ý của quốc gia ven biển.
|
Các vùng nước liên quan đến một quốc gia ven biển. Đồ họa: wikipedia. |
Quyửn tà i phán trên vùng đặc quyửn kinh tế của quốc gia ven biển bao gồm quyửn lắp đặt, sửa chữa các đảo nhân tạo, công trình, thiết bị trên biển; quyửn nghiên cứu khoa học biển; quyửn bảo vệ môi trường.
Công ước quy định quốc gia ven biển có quyửn chủ quyửn đối với việc thăm dò, khai thác tà i nguyên khoáng sản không sinh vật (chủ yếu dầu khí, kim loại, cát sửi...) và tà i nguyên sinh vật thuộc loà i định cư; quốc gia ven biển có quyửn chủ quyửn trong việc khoan, đà o, nổ... trên thửm lục địa.
Đối với các quốc gia khác trên thửm lục địa có các quyửn vử tự do hà ng hải; tự do bay; tự do đặt dây cáp, ống dẫn ngầm song phải có sự thông báo trước với quốc gia ven biển.
Như vậy, theo quy định của Công ước, Việt Nam hoà n toà n có quyửn đối với việc thăm dò, khai thác các tà i nguyên trong vùng biển thuộc vùng đặc quyửn kinh tế cũng như thăm dò khai thác dầu khí tại thửm lục địa của mình. Việc tà u Bình Minh 02 thăm dò dầu khí tại vùng đặc quyửn kinh tế và thửm lục địa của mình là việc là m hết sức bình thường, theo đúng các quy định của Công ước.
- Vậy chiếu theo Công ước, các sai phạm của Trung Quốc là gì?
- Là thà nh viên của Công ước, có nghĩa là Trung Quốc cũng phải có nghĩa vụ tôn trọng các quyửn của quốc gia ven biển như Việt Nam tại các vùng đặc quyửn kinh tế và thửm lục địa của họ, nhưng Trung Quốc đã phớt lử các quy định đó, có hà nh vi uy hiếp đe dọa đối với tà u Bình Minh 02.
Thêm nữa, theo điửu 279 Công ước, các quốc gia thà nh viên có nghĩa vụ giải quyết các tranh chấp vử giải thích và áp dụng Công ước trên cơ sở trước hết là Hiến chương Liên hợp quốc. Vử vấn đử nà y, Hiến chương Liên hợp quốc yêu cầu các quốc gia phải giải quyết các tranh chấp quốc tế, kể cả tranh chấp vử biển, bằng biện pháp hoà bình. Như vậy, Trung Quốc đã trực tiếp vi phạm điửu 279 của Công ước.
Ngoà i ra, Trung Quốc cũng vi phạm các quy định của Tuyên bố chung vử ứng xử của các bên trong biển Đông (DOC) mà Trung Quốc đã cùng ASEAN ký kết năm 2002. Theo đó, DOC quy định các bên phải tự kiửm chế, không là m phức tạp thêm tình hình, không được sử dụng vũ lực hoặc đe dọa sử dụng vũ lực trong giải quyết tranh chấp.
|
Vị trí các tà u hải giám Trung Quốc vi phạm chủ quyửn Việt Nam và cắt cáp của tà u Bình Minh 02. Ảnh: TTXVN. |
- Theo ông, chiến lược mà chúng ta nên theo đuổi trong việc giải quyết vụ việc nà y?
- Để chấm dứt các hà nh động tương tự Việt Nam cần phải quyết liệt phản đối, đồng thời kêu gọi dư luận thế giới phản đối hà nh vi của Trung Quốc vi phạm luật quốc tế và đi ngược lại những gì Trung Quốc đã cam kết thực hiện trong DOC.
Việc giải quyết các tranh chấp kiểu như vậy, theo các biện pháp mà Hiến chương đã liệt kê tại điửu 33, thì với hà nh vi vi phạm đó của Trung Quốc, Việt Nam có thể nhử sự giải quyết của các Tòa án quốc tế để bảo vệ quyửn và lợi ích hợp pháp của mình.
Cụ thể, vì Trung Quốc đã trực tiếp vi phạm UNCLOS nên Việt Nam có thể nhử Tòa án quốc tế vử Luật biển (ITLOS) phân xử vì Tòa án nà y có thẩm quyửn rất lớn trong việc giải quyết các tranh chấp liên quan đến giải thích và áp dụng các quy định của UNCLOS, hoặc một Tòa án trọng tà i nà o đó để giải quyết.
- Trên thế giới đã có vụ việc nà o tương tự tòa án quốc tế từng giải quyết?
- Các Tòa án quốc tế đửu đã giải quyết nhiửu vụ án liên quan. Có thể kể đến như Tòa án công lý quốc tế (ICJ) đã giải quyết rất nhiửu tranh chấp lãnh thổ, như vụ đửn Preah Vihear giữa Camphuchia và Thái Lan năm 1962. Năm 2008 Tòa nà y có ra phán quyết cho việc tranh chấp chủ quyửn trên đảo Pedra Branca giữa Malaysia và Singapore.
Tòa án quốc tế vử Luật biển cũng đã phân xử nhiửu vụ án tranh chấp liên quan đến luật biển, gần đây Tòa nà y cũng đang nhận đơn nhử phân định biên giới biển giữa Myanmar và Bangladesh trên vịnh Bengal...
Còn các Tòa trọng tà i cũng đã xét xử rất nhiửu vụ. Tuy nhiên, cũng chưa có vụ án nà o hoà n toà n giống như sự kiện Bình Minh 02 vừa rồi.
- Trong Đối thoại an ninh châu à Shangri-la sắp tới (3-5/6) có phần thảo luận vử an ninh trên biển. à”ng dự đoán như thế nà o vử vụ việc 26/5 được đưa ra mổ xẻ dưới góc độ an ninh hà ng hải quốc tế?
- Việc đưa ra sự kiện nà y ra Đối thoại, theo tôi là hết sức cần thiết để thông qua đối thoại, các bên có tiếng nói chung hơn, từ đó có thể giảm thiểu được những căng thẳng trong khu vực, tránh các xung đột quân sự.
Đối thoại an ninh châu à lần nà y chắc chắn thu hút sự chú ý của cả thế giới, bởi có sự hiện diện của cả Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc Lương Quang Liệt và Bộ trưởng Quốc phòng Mử¹ Robert Gates.
Tuy nhiên, việc có đưa được sự kiện nà y ra Đối thoại lại đòi hửi rất nhiửu điửu kiện. Các cường quốc chính trị sẽ có thể dùng nhiửu biện pháp để ngăn cản việc đưa vụ việc nà y nếu cảm thấy bất lợi cho họ. Vì thế để đưa ra vấn đử nhằm là m giảm các tranh chấp tương tự, các bên cần phải nghiêm chỉnh thực hiện các quy định của luật pháp quốc tế, đặc biệt là Trung Quốc.