Sách nói - xu hướng trong kỷ nguyên số: Hướng đi tương lai cho các nhà xuất bản

Theo kết quả khảo sát của Hiệp hội Các nhà xuất bản âm thanh (APA), thị trường sách nói toàn cầu đã có 8 năm liên tiếp tăng trưởng ở mức 2 con số và dự kiến xu hướng này sẽ tiếp tục với tốc độ tăng trưởng 19% trong giai đoạn 2021 - 2025. Khảo sát trên cũng cho thấy, 56% người được hỏi yêu thích loại hình sách nói vì sự tiện lợi, có thể sử dụng kết hợp trong nhiều môi trường, không gian.

Có rất nhiều lý do được độc giả đưa ra khi lựa chọn loại hình sách nói. Trong bài viết “8 cách để những người bận rộn trở thành người ham đọc” trên tạp chí Entrepreneur cho giới kinh doanh và khởi nghiệp, tác giả có đưa ra lợi ích đầu tiên và rõ ràng nhất là, sách nói không bắt chúng ta luôn phải dán mắt vào một nơi hay phải ngồi một chỗ, thay vào đó chúng ta có thể rảnh tay để làm những công việc nhẹ nhàng khác trong khi tai vẫn có thể lắng nghe. Điều này phù hợp với cuộc sống hiện đại khi con người thường xuyên di chuyển và có nhiều công việc cần quan tâm.

Nói như vậy không có nghĩa sách nói có thể hoàn toàn thay thế sách truyền thống hoặc sách điện tử. Sự ra đời của sách nói giúp tăng sự lựa chọn cho độc giả. Ngoài sự tiện lợi kể trên, bản thân sách nói cũng có ưu điểm riêng mà các loại hình khác không có, đó chính là giọng đọc. Trên thực tế, một giọng đọc hay, chuẩn xác và truyền cảm không chỉ thu hút người nghe đến gần với nội dung cuốn sách hơn mà còn ảnh hưởng đến quá trình truyền tải thông tin. Theo Daniel Willingham, Giáo sư Tâm lý học tại Đại học Virginia (Mỹ), người nghe có thể thu được rất nhiều thông tin từ nội dung hoặc ngữ điệu của người nói. Những nội dung châm biếm được truyền đạt qua âm thanh dễ dàng hơn nhiều so với văn bản. Bày tỏ quan điểm về vấn đề này trên tạp chí kinh doanh Forbes, Deborah L. Jacobs, một nhà báo, doanh nhân người Mỹ cho biết: “Đối với những người nói rằng nghe sách nói không phải là đọc, tôi thực lòng không đồng ý. Đó chỉ đơn giản là một cách khác để tiếp thu nội dung sách. Khi một người kể chuyện tuyệt vời đọc một câu chuyện hấp dẫn, đó là một trải nghiệm văn học thậm chí còn phong phú hơn cách đọc sách thông thường”.

Trước đây, nội dung sách nói thường xoay quanh các loại tiểu thuyết ly kỳ hoặc khoa học viễn tưởng, giả tưởng. Tuy nhiên, khi số lượng độc giả tăng nhanh, nhu cầu về nội dung cũng phong phú hơn nên thể loại sách nói càng được mở rộng. Theo APA, thể loại sách nói được độc giả lựa chọn nhiều nhất là tự truyện và hồi ký. Một trong những sách bán chạy nhất thuộc loại này hiện nay là “Greenlights” (“Đèn xanh” - tạm dịch) của diễn viên người Anh Matthew McConaughey. Cuốn hồi ký ghi lại những dấu ấn đáng nhớ của ông về cuộc đời và sự nghiệp trong suốt 50 năm. Với "Greenlights", tài tử muốn gửi gắm đến khán giả về hành trình tiếp tục tiến về phía trước - giống như tín hiệu đèn xanh nơi ngã tư đường. Một cuốn sách nữa được nhiều độc giả tìm đọc là “Becoming” (“Trở thành” - tạm dịch) của cựu phu nhân Tổng thống Mỹ Michelle Obama. Cuốn hồi ký hé lộ cuộc sống của một đệ nhất phu nhân trong suốt 8 năm. Hành trình trở thành một người phụ nữ có tầm ảnh hưởng và được nhiều người yêu mến là nguồn cảm hứng, tiếp thêm sức mạnh và củng cố niềm tin cho phái yếu trên thế giới.

Đứng sau tự truyện và hồi ký mới là tiểu thuyết. Một điểm đáng chú ý mà các nhà xuất bản thường nhắc tới trong thời gian gần đây là sự nổi lên của các nội dung mang tính cẩm nang. Năm 2021, các loại sách nói hướng dẫn về kinh doanh và tiền tệ đã nằm trong danh sách được độc giả yêu thích. Đặc biệt, sách bán chạy ở đề tài này không nhất thiết phải do những tên tuổi lớn trong ngành viết. Độc giả có xu hướng bị thu hút bởi các quan điểm kinh doanh mới, táo bạo cùng các ý tưởng sáng tạo của giới trẻ hoặc những gương mặt mới. Nằm trong thể loại này, các sách hướng dẫn nấu ăn, giới thiệu ẩm thực, cẩm nang chăm sóc sắc đẹp cũng đang dần nhập cuộc và có một lượng độc giả nhất định. Theo các nhà xuất bản, thể loại còn ít trong sách nói là danh mục dành cho trẻ em. Chưa có cuộc khảo sát làm rõ nguyên nhân của tình trạng này, tuy nhiên, theo quy luật cung - cầu, trong thời gian tới, chắc chắn sách nói về các đề tài thiếu nhi sẽ nhanh chóng “lên sóng”.

Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đã và đang có ảnh hưởng mạnh mẽ tới tất cả các ngành nghề, lĩnh vực trên toàn thế giới, và sách cũng không phải ngoại lệ. Bắt kịp xu thế này sẽ là một cách củng cố hướng đi tương lai cho các nhà xuất bản.