Quá khứ gia tộc từng già u có nhất nhì đất Hà Thà nh
Chuyển động Hà Nội - Ngày đăng : 14:15, 02/12/2011
Những người con, người cháu trong dòng tộc nà y đã từng được sống trong nhung lụa, già u sang, ăn sung mặc sướng. Nhưng rồi, sự xoay chuyển của thời cuộc, sự biến thiên của lịch sử đã là m thay đổi tất cả. Tiửn của tan biến, biệt thự lụi tà n. Những thế hệ đời thứ 3 của gia tộc nà y đang sống trong giản đơn như bao người bình thường khác.
Không còn là cuộc sống nằm trên đống tiửn như những ngà y hoà ng kim, những con người của dòng tộc nà y đang phải căng mình lăn lộn với những công việc mưu sinh. Một câu chuyện dà i, trải qua và i thế hệ của một dòng tộc họ Vũ ở khu 36 phố phường dường như đã trở thà nh một dấu ấn đậm nét vử một khúc quanh của lịch sử Hà Nội xưa. Những ngà y tháng huy hoà ng trong quá khứ, cuộc sống chật vật của những thế hệ hậu thế của dòng tộc sẽ khiến không ít con người phải ngao ngán và tiếc thương.
Con đường trở thà nh gia tộc phú quý
Trong căn nhà nằm khép mình phía sau những cửa hà ng buôn bán ồn à o trên có phố Hồng Phúc, ông Vũ Văn Quử³nh, thế hệ thứ 3 của gia tộc nà y đang sống khá bình dị và đơn giản. Nhìn một ông lão tuổi cận kử thất thập, quần áo tuửnh toà ng, hà ng ngà y dắt chiếc xe đạp cũ kử¹ đưa đón cháu đến trường, chẳng ai nghĩ rằng đây là một đại thiếu gia thuở xưa. Nhưng mỗi khi nhớ lại những năm tháng xa xưa, nhớ vử giai đoạn hoà ng kim của gia đình mình, ông Quử³nh có thể gói gọn trong cụm từ hoà i niệm đẹp đẽ.
 |
Ngôi nhà của ông Quử³nh ở phố Hồng Phúc, giử đã trở thà nh những hiệu buôn bán |
Trước kia, cậu bé Quử³nh được coi như một báu vật, mọi bước đi, cử chỉ của Quử³nh đửu được mọi người nâng như nâng trứng, hứng như hứng hoa. Rồi cho đến khi Vũ Văn Quử³nh trở thà nh một chà ng đại công tử, tiửn bạc, những món đồ giá trị luôn kèm theo người, mỗi khi đi đâu là bao nhiêu ánh mắt thiếu nữ đổ dồn theo, tất cả đã trở thà nh những ký ức đẹp đẽ vử một thời huy hoà ng trong cuộc đời của người đà n ông nà y.
à”ng Quử³nh kể rằng, những năm trước kia, gia tộc ông từng thuộc hà ng già u có nhất nhì ở khu phố cổ Hà Nội với nghử buôn bán gạo. Gia đình của ông nằm trên con phố cạnh với khu buôn bán sầm uất nhất kinh kì, cửa hà ng của gia đình ông luôn thuộc diện ăn nên là m ra có tiếng ở khu trung tâm thương mại của toà n quốc nà y.
Theo như những gì còn sót lại trong trí nhớ của ông Quử³nh thì, gia tộc họ Vũ bắt đầu già u sang là từ đời ông nội của ông. Khi đó, đất nước vẫn còn nằm trong thời kử³ phong kiến đô hộ, nhưng những hoạt động buôn bán của các tiểu thương cũng bắt đầu nở rộ nếu như ai có suy nghĩ nhạy bén. Tuy nhiên, để dòng họ Vũ mở mà y, mở mặt và trở thà nh một gia tộc phú quý, già u sang, công đầu lại thuộc vử một người phụ nữ.
à”ng nội của ông Quử³nh đã mất khi còn rất trẻ, lúc đó bà nội của ông mới chỉ có 22 tuổi. Chồng mất khi đang ở độ tuổi son sắc, nhiửu người cứ nghĩ, bà sẽ đi bước nữa để tìm kiếm cuộc sống mới cho mình. Nhưng gạt đi mọi suy nghĩ cá nhân, chẳng hử đoái hoà i đến những mưu cầu của bản thân, bà nội của ông Quử³nh ở vậy, chấp nhận cuộc sống của một bà góa phụ khi còn ở độ tuổi xuân sắc, bươn chải với cuộc sống để nuôi dạy ba đứa con trưởng thà nh.
Một mình lăn lộn với công việc hà ng xáo (buôn bán gạo) ở khu phố phường đất Trà ng An, bà nội của ông Quử³nh đã gây dựng được một cơ ngơi rất đồ sộ. Công việc kinh doanh cà ng phát đạt thì tiửn của trong nhà cà ng nhiửu lên. Cho đến khi những người con của bà trưởng thà nh thì cũng là lúc gia đình họ Vũ trở thà nh một trong những gia tộc già u sang có tiếng ở đất kinh kì.
Lúc đó, ở khu phố cổ, quanh đất 36 phố phường, không ai là không biết đến danh tiếng một người phụ nữ ở vậy nuôi con lại gây dựng được một cơ ngơi tráng lệ. à”ng Quử³nh cho biết, trước những việc là m phi thường của bà nội ông, vua Khải Định đã phong tặng bà danh hiệu tiết hạnh khả phong. Danh hiệu nà y là một minh chứng cho sự tà i giửi, đức hạnh của người phụ nữ một tay tần tảo nuôi con lại gây dựng lên cơ đồ.
Cho đến năm 1930, để thuận tiện hơn cho công việc buôn bán, bà nội ông Quử³nh đã quyết định chuyển toà n bộ gia đình vử phố Hồng Phúc để ở. Thời đó, con phố nà y chủ yếu là các thương nhân, buôn bán đủ các loại mặt hà ng. Do con phố nà y nằm ngay sát nách với chợ Đồng Xuân nên thời đó, những thương gia già u có thường tìm đến đây mua nhà vừa để ở và vừa để thuận tiện cho việc đi lại, buôn bán.
Thời điểm bắt đầu đi buôn gạo, bà nội ông Quử³nh chỉ là một người buôn bán nhử, là m công việc trao tay qua ngà y. Nhưng rồi, công việc ngà y cà ng trở nên phát triển, tiửn lãi ngà y một nhiửu hơn và quy mô cũng lớn hơn. Từ gánh hà ng nhử lẻ, dần dần, bà nội ông Quử³nh đã có được một cửa hà ng rất lớn ở khu phố cổ. Việc buôn bán giúp cho bà ổn định được kinh tế gia đình, nuôi dạy các con ăn học đến nơi, đến chốn. Có nhiửu tiửn, bà mua đất, xây nhà . Trong số những căn nhà của dòng tộc họ Vũ thì ba căn nhà ở Cự Đà (Hà Tây cũ nay là Hà Nội), nhà ở đường Yên Phụ và căn nhà hiện tại ở phố Hồng Phúc là khang trang và rộng rãi nhất.
Thời đó, mỗi khi xây lên là nhà của họ Vũ lại to nhất phố, nhất là ng. Căn nhà nà o cũng 3 tầng, rộng và i trăm mét vuông, sà n gỗ, tường hoa, đồ vật trong nhà đửu thuộc diện quý giá, chỉ cần nhìn từ phía ngoà i và o cũng thấy được sự già u sang phú quý. Người cha của ông Quử³nh vốn là con trai duy nhất trong gia đình nên được quan tâm, chăm sóc rất kử¹ lườ¡ng. Con cái của bà từ nhử đã được đi học ở trường Pháp, chưa đủ, bà còn thuê thầy giáo vử tận nhà dạy học. Mọi sinh hoạt, học tập của con cái bà đửu dà nh sự quan tâm đặc biệt nhất. Cho đến khi những người con lớn khôn và đi xây dựng gia đình, công việc buôn bán của bà vẫn luôn ở mức phát triển rất mạnh. Khi có con dâu, mọi việc buôn bán, bà đửu chuyển giao cho người con dâu lo liệu vì lúc đó, bà nội của ông Quử³nh cũng già yếu không còn đủ sức bươn chải như trước.
Khi mẹ ông Quử³nh tiếp quản công việc buôn bán thì tà i sản của gia tộc họ Vũ lại cà ng tăng lên một cách chóng mặt. Lúc đó, bản thân ông Quử³nh còn nhử nên cũng không thể biết được tà i sản của gia đình mình nhiửu như thế nà o, trong trí nhớ của mình, ông chỉ còn nhớ rằng, khi mà cả nước đang thiếu gạo, đói ăn thì trong nhà ông, lúc nà o thóc lúa cũng chất cao lên đến tận nóc nhà . Cà ng vử sau nà y, công việc buôn bán của gia tộc họ Vũ cà ng phát triển.
Không chỉ là buôn gạo như trước, mẹ của ông Quử³nh còn kinh doanh thêm cả ngô, vải dệt. Tiửn của nhiửu, bố của ông Quử³nh mang tiửn xuống Quảng Ninh mua máy móc, thuê người mở một mử khai thác than. Thời điểm đó, ở đất Trà ng An, số người đủ tiửn mở mử khai khác than có không quá 5 người. Khi công việc là m ăn đã thuận lợi thì của nả cứ thế ồ ạt kéo đến gia tộc họ Vũ. Thời hoà ng kim nhất, mấy anh em ông Quử³nh khi bước chân đường thì có cả tá ánh mắt dõi theo. Ai nấy đửu tấm tắc những câu khen ngợi vử công tử, tiểu thư của gia tộc họ Vũ.
Bố mẹ của ông Quử³nh cũng hết sức quan tâm chăm sóc các con. Cả gia đình ông có 7 anh chị em, vì gia đình có điửu kiện nên đửu được ăn học đến nơi, đến chốn. à”ng Quử³nh kể rằng, và o thời điểm, giá trị một chiếc xe đạp tính theo và ng bằng cả một chiếc ô tô thời bây giử, mỗi anh chị em ông đửu có một chiếc để đi học. Tất cả đửu được theo học ở những ngôi trường danh tiếng bậc nhất đất Hà Nội.
Tuy nhiên, ông Quử³nh cũng kể rằng, bố ông là một người rất nghiêm khắc trong việc dạy bảo các con. Không phải có nhiửu tiửn trong tay mà ông phung phí, chiửu chuộng cho các con ăn chơi. Tuy được đi xe đẹp, mặc quần áo đẹp nhưng mấy anh chị em ông Quử³nh rất ít khi được cho tiửn tiêu riêng vì bố ông bảo: Cho tiửn nhiửu rất dễ là m hư các con. Chính vì điửu nà y mà mấy chị em ông Quử³nh đửu chăm chỉ học tập, không ai là đua đòi theo những thói hư tật xấu của những đám thanh niên thời đó.