Biệt dược phòng the của người Mông, Mường
Media - Ngày đăng : 11:38, 29/03/2012
Người Mông, người Mường ở vùng đại ngà n Pà Cạch âm u hiểm trở ấy mến khách lắm, khách tới nhà là rượu rót trà n bát sứ, ai nấy uống say mèm mới thôi. Nhà nà o cũng sở hữu tới cả chục vò rượu được ngâm với các loại thuốc quý lấy từ đại ngà n sâu thẳm với nhiửu công dụng khác nhau.
Loại thì uống và o sẽ tiêu tan mửi mệt, giá rét, loại thì tiêu diệt căn bệnh đau xương mửi khớp, giúp dồi dà o sinh lực. Nhưng quý và hiếm nhất phải kể tới rượu thuốc tứn khửn - được bà con nơi đây ưu ái gọi là loại rượu chồng uống, vợ cười tươi...
Thuốc quý từ rừng già
Vùng đất phía tây của tỉnh Sơn La, có những cung đường dốc dựng đứng, cua tay áo và những vực sâu luôn túc trực để lấy mạng sống của những kẻ xấu số. Đường và o xã Mường Lạn (huyện Sốp Cộp) giử vẫn lổn nhổn đá hộc và bụi bay mù trời. Sau cả ngà y trời vượt đường trường, chúng tôi mới đến được Mường Lạn.
 |
| à”ng Dê giới thiệu quả Chí Chiửn Chùa. |
Thượng úy Trần Viết Nam - bác sĩ quân y của Đồn Biên phòng 453, người đã có gần 20 năm gắn bó với vùng biên ải nà y, khi nghe nhắc đến những thứ biệt dược của bà con nơi đây đã tử ra rất hứng thú. Vốn là bác sĩ quân y được đà o tạo bà i bản trong quân đội nên anh chủ yếu chữa bệnh cho các chiến sĩ dựa trên cơ sở khoa học.
Tuy nhiên, từ ngà y và o Đồn Biên phòng 453 đóng ở Mường Lạn công tác, suy nghĩ đó của anh đã thay đổi. Sau nhiửu lần và o bản thăm, khám chữa bệnh giúp bà con, anh đã được người dân nơi đây dạy lại cách chữa bệnh bằng lá thuốc.
Trong vô số bà i thuốc Nam nơi đây, có những bà i rất công dụng như chữa sửi thận, dạ dà y. Rất nhiửu chiến sĩ trong đồn bị bệnh nặng đã được bà con chữa khửi bệnh bằng thuốc Nam. Còn một loà i biệt dược đặc biệt quý hiếm dà nh cho phái mạnh mà chỉ ở rừng nơi đây mới có mang tên tứn khửn, nghĩa là dựng lên, thượng úy Nam kể.
Năm nà o cũng vậy, mỗi khi cơn gió lạnh thấu xương à o tới rồi vội đi - tín hiệu báo một mùa đông khắc nghiệt sắp vử, cũng là lúc cánh đà n ông người Mông ở bản Pu Hao (xã Mường Lạn) nai nịt gọn ghẽ và mang theo cơm nắm, dao quắm, thịt rừng khô để bắt đầu bước và o cuộc chiến già nh thuốc quý ở sâu thẳm rừng già Pà Cạch.
Cuộc chiến giữa người và thú
à”ng Già ng Dua Dê - Bí thư Chi bộ bản Pu Hao cũng là người được các cụ truyửn lại cho nhiửu bà i thuốc quý. Lần đầu gặp ông Dê, sẽ rất khó đoán tuổi. Năm nay ông đã có cháu nội, cháu ngoại đử huử rồi nhưng nom ông còn tráng kiện lắm.
Dáng ông thấp đậm, vững chãi và đen chắc như cây nghiến, cây lim ở trên rừng vậy. Giọng ông Dê sang sảng như chuông đánh buổi sớm. Rượu thì ông Bí thư ấy uống cả hũ mà không say. Khi chúng tôi hửi vử bà i thuốc tứn khửn đặc biệt trân quý nà y, ông Dê cứ tủm tỉm cười và đưa ánh nhìn đầy ẩn ý vử phía chúng tôi: Ấy dà , nhà báo cũng quan tâm đến món biệt dược nà y của người Mông cơ à ?.
Theo ông Dê, sở dĩ bà con dân bản nơi đây gọi những buổi đi hái thuốc là cuộc chiến vì cây thuốc quý có tên Chí Chiửn Chùa để chưng cất loại rượu quý tứn khửn cũng chính là loại thức ăn vô cùng khoái khẩu của đám thú rừng trong rừng già Pà Cạch.
Chí Chiửn Chùa là loại cây tự mọc trong rừng, rất sâu, nơi có nhiửu cây to, tán rộng, ít ánh nắng mặt trời. Cây nà y củ mọc dưới đất, lá nhử, mà u xanh nhạt, dây và lá bò lan khắp mặt đất, quả chín có mà u đử trắng, trông rất đẹp mắt và quả bao giử cũng chĩa thẳng đứng lên trời.
Chí Chiửn Chùa là loại cây tự mọc trong rừng, rất khó trồng. Cây chỉ mọc trong rừng sâu, nơi có nhiửu cây to, tán rộng, ít ánh nắng mặt trời...à”ng Dê tâm sự, quả Chí Chiửn Chùa khi chín có mùi thơm cay rất đặc trưng, hương bay xa hà ng chục mét.
Đến đầu mùa đông, khoảng tháng 11 dương lịch, là quả bắt đầu chín. Đây cũng là lúc cánh đà n ông ở bản phải khẩn trương và o rừng thu hái ngay bởi lúc nà y sắp và o mùa sinh sản của sóc và cầy hương, nên mỗi khi quả chín là từng đà n sóc, cầy lại tấp nập kéo nhau ra tìm ăn quả nà y để tăng cường công năng duy trì nòi giống của chúng(!?).
Chính vì vậy cuộc chiến già nh thuốc quý giữa con người và thú hoang luôn diễn ra vô cùng khẩn trương, phải tranh thủ từng giây, từng phút bởi lẽ kẻ chậm chân thường ra vử tay trắng. Có nhiửu người trong bản cất công và o rừng tìm quả mà đã 3 mùa vử tay không bởi lẽ sóc cầy trong rừng Pà Cạch nhiửu vô kể, quả Chí Chiửn Chùa mà chín thì 1 - 2 ngà y sau là chúng ăn hết sạch...
Còn nữa...