Thiếu trí tuệ, con người nhìn nhận méo mó vử lễ hội
Mỹ thuật - Nhiếp ảnh - Ngày đăng : 11:45, 01/03/2013
Lễ hội không phải để vui chơi hay cầu xin, cúng bái
Theo nhà nghiên cứu văn hóa Trần Lâm Biửn, lễ hội ngà y nay đã bị biến tướng, mất đi nhiửu giá trị tốt đẹp vốn có.
Con người đang nhìn nhận sai lầm vử lễ hội, dẫn đến những ứng xử sai lầm “ ông khẳng định.
Theo phân tích của ông, lễ hội gồm hai phần: Phần lễ và phần hội. Cái lễ mà rất nhiửu người đang hiểu, thực sự không phải là lễ mà là cúng bái. Thực tế lễ hội không phải hướng đến cúng bái. Cúng bái chỉ là thuộc tính của một lĩnh vực thuộc lễ chứ không phải chiếm toà n bộ của lễ. Vì lễ hội đã bị người ta hiểu lầm giữa lễ là cúng bái và hội là vui chơi nên dẫn đến hà nh xử sai lầm.
Không có một nghĩa nà o của chữ hội là vui chơi cả. Chữ hội chỉ mang một nghĩa là tập hợp một cộng đồng nhất định nà o đó. Lễ hội là tập hợp một cộng đồng để thực hiện những điửu vử lễ. Vậy thì lễ là vấn đử chính trong lễ hội chứ không phải là cái hội.
Suy cho cùng, lễ hội là giáo dục con người đi đến đích là yêu thiên nhiên đồng nội, yêu cộng đồng và đỉnh cao là tinh thần yêu. Lễ hội kéo con người ra khửi tính cá nhân để trở vử với cộng đồng, cho nên mới có câu một miếng giữa là ng bằng một sà ng xó bếp, một miếng lộc thánh bằng một gánh lộc nhà .... Thánh ở đây là văn hóa, là tinh thần chung chứ không phải là một ông thần vu vơ ban lộc theo cách nhìn hèn hạ bây giử “ ông chia sẻ.
 |
Chứng kiến việc người dân lên chùa, đi lễ hội để cầu cúng, ông khẳng định tất cả đửu do họ không hiểu được bản chất của lễ hội, không tìm hiểu vử những thứ mà mình đang tin, đang hướng đến.
à”ng giải thích: Rõ rà ng, lễ hội không phải là dịp để con người cúng bái, cầu xin. Chính vì không hiểu được bản chất lễ hội nên người ta còn coi hội là trò chơi. àt ai chịu tìm để hiểu được, thực ra những trò diễn trong lễ hội đửu gắn với thiên nhiên vũ trụ bảo vệ con người. Sự thiếu hiểu biết khiến nhiửu lễ hội biến tướng, méo mó như hội trọi trâu, trọi gà đửu nhuốm mà u trần tục.
Cái lễ, ít nhất trong lễ hội, nổi bật lên 4 ứng xử cơ bản: Một là ứng xử với thần linh, theo nhận thức rõ rà ng của người Việt: Thần linh là một thứ công cụ tinh thần cao cả, vì con người mà tồn tại, là điển hình của Chân “ Thiện “ Mử¹. Hai là ứng xử với cộng đồng. Ba là ứng xử với tông tộc họ hà ng và thứ Tư, là ứng xử với chính mình.
Qua lễ hội, con người tự nguyện thoát thân phận cố hữu của mình là tính cá nhân, đi là m việc là ng, tìm lấy chỗ đứng của mình trong cộng đồng, tìm vinh quang ở là ng xã. Không có vinh quang ấy, ko có hoạt động ấy thì cuộc sống của con người trở nên tẻ lạnh vô cùng. Con người sẽ cô đơn giữa rừng người, trở thà nh bơ vơ trong một tế bà o lớn là cộng đồng là ng xã. Ngoà i ra còn có những mối quan hệ khác như là quan hệ với thiên nhiên, vũ trụ và nhiửu lĩnh vực văn hóa khác nữa...
Đừng đem rác rưởi của trần gian ùa và o cõi thiêng liêng
Cho rằng, bằng những hà nh xử thiếu hiểu biết của mình, một bộ phận người dân đang đem rác rưởi của trần gian và o cõi thiêng liêng, nhà nghiên cứu Trần Lâm Biửn khẳng định: Nếu không dùng trí tuệ để hiểu thì con người chỉ nhìn thấy trong lễ hội những trò chơi và gắn với mê tín dị đoan, mọi ước vọng đửu gắn với cá nhân, tầm thường. Những giá trị tinh thần trong lễ hội bị méo mó dẫn đến nhiửu sai trái, tai họa.
Sai trái, tai họa nà y chủ yếu đến từ những bộ óc thực dụng, hèn kém vật chất hóa lễ hội, là m mất đi tinh thần cao đẹp vốn có của lễ hội.
Nhà nghiên cứu Trần Lâm Biửn nhấn mạnh, những bộ óc thực dụng kiểu nà y thường phổ biến ở những thà nh phần có tiửn, phất lên nhử khủng hoảng tất yếu trên con đường phát triển của xã hội. Chính những kẻ có tiửn, với niửm tin mê muội, hèn kém và không có trí tuệ là m bệ đỡ đã đua nhau bôi nhọ thần linh bởi sự mù quáng của họ.
Người ta lấy cúng bà i để cầu xin là m trọng, dẫn đến nảy sinh, phát triển ý thức trần sao âm vậy, tốt lễ dễ thưa, cúng đồ mặn, thắp hương vô tội vạ, gà i cả tiửn và o tay, nhét cả tiửn và o mồm Phật, bẻ tay bụt, cướp đồ lễ là m của riêng cầu những điửu xấu xa, ẩn thiện của riêng mình.
Suy cho cùng, đó chính là việc đem rác rưởi của trần gian ùa và o cõi thiêng liêng. Thần linh nà o chịu được hà ng trăm bà i khấn của hà ng trăm gia đình đửu giống nhau? Thần linh nà o chịu được cả bó hương đốt sặc sụa, nghi ngút?