Thúy Vân “ Người em gái đáng thương
Truyện - Ngày đăng : 20:46, 28/07/2014
Nhưng dưới ngòi bút sắc sảo của Nguyễn Du, Thúy Vân đã xuất hiện như một cô gái tuy có sắc đẹp khuôn trăng đầy đặn nét ngà i nở nang nhưng lại là nét đẹp phổ biến, đời thường, một cô gái đơn giản, không tham vọng, ít cá tính, luôn tuân theo số phận đã an bà i, nên sống thoải mái vô tư và không bao giử phải chịu cảnh đấu tranh giằng xé của nội tâm. Tuy nhiên vấn đử đánh giá vử nhân vật nà y trước đến nay cũng còn bất đồng, thậm chí còn trái ngược nhau.
Trước đây một số nhà Nho như Nguyễn Lượng và Vũ Trịnh cũng đã có những nhận xét không kém phần gay gắt:
Cha bị tù, chải phải bán mình mà vẫn cứ ngủ yên. Thúy Vân xuất hiện hai lần mà xem thân phận cô ta khác với Thúy Kiửu.
( Nguyễn Lượng)
Thúy Vân xuất hiện ba lần mà vẫn trơ trơ như hòn đá. Trong hội đoạn trường sao lại có thứ của đần độn như vậy? Đạm Tiên cũng chẳng là m gì được nà ng. Nà ng chỉ hợp với ngôi mệnh phụ thôi
( Vũ Trịnh)
Nhà thơ Vương Trọng trong bà i Mô típ Thúy Vân thì nói một cách hà i hước:
...
Đặt mình xuống chẳng biết chi trời đất
Ngà y thường nhiửu hơn những giấc mơ
Nhà có chuyện coi như người ngoà i cuộc
Vẫn ăn no, ngủ kĩ như không
Cần chi hẹn hò, cần chi thử thốt
Chẳng yêu đương cũng lấy được chồng
...
Quanh ngà y tháng phố phường ta gặp
Vắng Thúy Kiểu và chen chúc Thúy Vân
Nguyễn Hữu Khanh thì lại rất dí dửm nhưng không kém phần mỉa mai:
Tình chị, thôi em đã hiểu rồi
Giả vử mà hửi thử nhau chơi
Tơ duyên nếu chắp người hôm nọ
Không lạy thì em cũng chịu lời!
Mây thua nước tóc, tuyết nhường da
Cười nói đoan trang, thế mới là
Tà i sắc mặn mà đà nh kém chị
Nhân duyên phúc lộc chị nhường ta
Nhà văn Vũ Hạnh trong bà i Đôi mắt nà ng Vân... đã đưa ra nhận xét khá độc đáo:
... Nấm mồ bên đường hoang lạnh, nà ng cũng nhìn thấy như cậu Vương Quan, như nhiửu kẻ khác hững hử. Kim Trọng phong nhã hà o hoa nà ng cũng nhìn thấy như bao cô gái thùy mị, hiửn là nh ở trong khung cửa. Cho đến gia biến của nà ng, tơi bời tan tác, nà ng cũng nhìn thấy như khá nhiửu kẻ vô tư êm đửm say giấc xuân. Nà ng thấy hay nà ng không thấy, điửu đó vẫn không có gì đổi khác. Chính vì thấy như không thấy mà nà ng nực cười khi nhìn Thúy Kiửu khéo dư nước mắt khóc người đời xưa... Một cô gái sau cơn gia biến thảm thương, ngủ vùi một giấc, rồi choà ng tỉnh dậy thấy chị ngồi bên đèn lụn bấc một mình buột miệng hửi Cớ sao ngồi nhẫn tà n canh thì thực đơn giản, vô tình quá nhiửu. Ngà y sau, khi lấy chà ng Kim, sống mời lăm năm duyên nợ, mà buổi tái ngộ với Kiửu, nà ng đã nói vử tấm lòng yêu Kiửu của kẻ cuhng chăn gối với mình trong bấy nhiêu lâu:
Những là rà y ước mai ao
Mười lăm năm ấy biết bao nhiêu tình
thì thật hết sức thản nhiên, lạnh lẽo, tưởng như không còn giữ riêng cho mình một chút tự ái, một tí nhiệt tình.
Cái nhìn của Thúy Vân có vẻ hiửn là nh, có một vẻ gì cam chịu đáng thương nhưng không tránh được một sự dễ dà ng đáng ghét.
Ngược lại trong số những người thông cảm và bênh vực Thúy Vân đặc biệt có hai phụ nữ là Nguyễn Thị Sâm và nhà giáo Đặng Thanh Lê.
Nguyễn Thị Sâm đặc biệt ca ngợi vẻ đẹp của Thúy Vân như chiếc áo tứ thân miửn Bắc, chiếc áo cụt miửn Trung hay chíc áo miửn Nam mưa nắng hai mùa, thô sơ mà vĩnh cửu.
Khen tặng Kiửu sao nỡ quên Vân? Ngoà i ra đã là người lẽ tất nhiên nà ng vẫn có tình cảm riêng tư cá biệt. Nà ng cũng có thể biết yêu và đã yêu. Gán ghép Vân cho Kim Trọng, Kiửu và cả gia đình Vương viên ngoại đã chà đạp một tâm hồn, giám tiếp đem nà là m một con vật hy sinh. Thế mà nà ng có phản đối đâu, thế mà nà ng có khóc than tru tréo bên tình bên hiếu như Kiửu đâu? Lẳng lặng quên mình vì người.
Một kẻ đến sau trong tình ái! Là một chiếc bóng âm thầm bên cạnh người chồng hử (Kim Trọng có phút giây ân ái try nà o nghĩ đến Thúy Vân đâu) nà ng cũng chẳng than vãn vẫn tròn bổn phận... Cắn chặt răng, nén đau thương để mưu hạnh phúc cho người thân, còn gì đẹp cho bằng!
Nguyễn Thị Sâm còn trách chà ng Kim nà ng Kiửu coi việc hy sinh của Thúy Vân là một việc tất nhiê nên đã trao đổi những lời thân giao ân ái trước mặt cô em tội nghiệp.
Còn nhà giáo Đặng Thanh Lê trong bà i Nhân vật Thúy Vân, người em gái vô tư và trung hậu thì đánh giá Thúy Vân cũng có một trí tuệ khá thông minh và sáng suốt chứ không phải là đần độn vô tâm như có người đã nhận xét, chứng cứ là trong bữa tiệc đoà n viên Thúy Vân đã xuất hiện rất đúng lúc để aaoj ra một bối cảnh thích hợp cho tình huống phức tạp đang được đặt ra đối với Kim Trọng và Thúy Kiửu. Mở đầu cho câu chuyện tác hợp Thúy Kiửu “ Kim Trọng “ một vấn đử rất khó xử và khó nói “ nhưng hân vật Thúy Vân đã xử lý một cách tế nhị, nhẹ nhà ng, có tình có lý.
Nhà văn Nguyễn Đôn Phục cũng dà nh cho Thúy Vân những lời bình phẩm ví von sâu sắc: Thúy Kiửu như mảnh trăng dưới nước, Thúy Vân như vầng trăng nguyệt trên mây; Thúy Kiửu như tơ liễu phất phơ, Thúy Vân như hoa sen nở; Thúy Kiửu như sa Bắc Hải, Thúy Vân như lĩnh Tây Hồ; Thúy Kiửu như bánh năm mùi, Thúy Vân như com gạo trắng; Thúy Kiửu như văn chương tiểu thuyết, Thúy Vân như kinh sử đại gia; Thúy Kiửu như con yến lạc đà n, Thúy Vân như con oanh học nói; Thúy Kiửu như trong chớp ảnh, Thúy Vân như nét bút tả chân; Thúy Kiửu như khách tao nhân, Thúy Vân như người đạo sĩ; Thúy Kiửu éo le như sườn eo Hảo Vọng; Thúy Vân êm lặng như mặt bể Thái Bình.
Nhà thơ Kim Chuông thì rất mực thông cảm với Thúy Vân:
Cao cả là Vân
Vẫn thân phận ở đời
Æ i các nhà bình phẩm sâu sắc
Trong xếp hạng, trong những tên Người nhắc
Hình như Người nghiệt ngã với riêng Vân
Những câu thơ sau đây trong bà i Tâm sự nà ng Thúy Vân của Trương Nam Hương nói lên nỗi đau của nà ng Vân:
Chị nhiửu hửn giận yêu thương
Vầng trăng còn lắm mùi hương hẹn hò
Em chưa được thế bao giử
Tiết trinh thương chị đánh lừa trái tim
Em thà nh vợ của chà ng Kim
Ngồi ru giọt máu tượng hình chị trao
Còn Hoà ng Dân cũng có những câu thơ thống thiết thay mặt Thúy Vân thổ lộ tâm tình:
Bán mình chị cứu cả nhà
Æ n nà y phúc đằng hà sa muôn dời
Nhưng mà đau lắm chị ơi
Cả em và chị nửa đòi dở dang
à”i Kim Lang, hỡi Kim Lang
Đà n ông chỉ có một chà ng thôi ử ?
Bùi Giáng là một nhà thơ độc đáo của miửn Nam trước đây đã nhận xét Thúy Vân: ... Cô Vân đúng là kẻ quan trọng bậc nhất. Không có cô Vân thì Kim Trọng đã chết ra ma ngay từ đầu, Kiửu không còn cậy ai thay lời để thong dong giũ áo ra đi, còn chử ngà y tái hợp thì hậu quae lại cà ng khủng khiếp hơn nữa.
Nói tới nà ng Vân, Nguyễn Du đã dùng tiếng khách vời. Sao lại gọi là Khach vời? Sao gọi là trang trọng? sao gọi là đoan trang ?
Mây đã thua nước tóc của nà ng, tuyết đã nhường nà ng mà u da? Thì nà ng cũng chẳng xâm chiếm, chiếm đoạt tóc tơ của ai cả. Nà ng nhường nhịn một cách trung hòa lễ nhượng, lại còn chịu đem thân ra mà gách lấy cái khối nặng nử thân thể tâm sự ngổn ngang của chà ng Kim suốt mười lăm năm chịu đựng...
Ngoà i Thúy Vân ra nhâ vật à o trang trọng giữ được chữ tâm một cách khuôn trang đầy đặn sáng người nở nang ra như thế ?
Riêng tôi người viết bà i nà y cảm nhận thấy Thúy Vân là một cô gái đáng thương ta cần thông cảm và không nên trách móc dè bỉu, vì chính nhử cô em tội nghiệp nà y mà Thúy Kiửu đã trả được nợ tình và đửn ơn sinh thà nh trọn vẹn. Nà ng đúng là mẫu người phổ biến trong xã hội truyửn thống mà trước đây ta đã từng gặp trong sách vở cũng như trong cuộc sống thường nhật quanh ta.
Còn Thúy Vân thời hiện đại thì sống thực dụng hơn nhiửu. Có bạn đã là m mấy câu thơ vui:
Tà i sắc em tám lạng
Sắc tà i chỉ nửa cân
Sống thử chơi thì được
Lấy kim em nử thần
Bán mình tự cứu ta
Ngà n lần em cũng bán
Bán mình để chuộc cha
Kiửu ơi em chả dám