4 yếu tố khiến giá dầu giảm chóng mặt năm nay

Nhu cầu năng lượng có quan hệ mật thiết với các hoạt động kinh tế - Ảnh: Economist.

Trong cuộc họp tại Vienna, ào hôm 27/11, Tổ chức Các nước xuất khẩu dầu lử­a (OPEC) - nhóm nước kiểm soát gần 40% sản lượng dầu của thế giới - không cắt giảm sản lượng khai thác do không có sự đồng thuận giữa các thà nh viên. Sau cuộc họp nà y, tốc độ lao dốc của giá dầu được đẩy nhanh hơn.

Giá dầu giảm đã khiến một loạt quốc gia phụ thuộc và o nguồn thu từ xuất khẩu dầu như Nga, Nigeria, Iran hay Venezuela điêu đứng.

Tử Economist đặt câu hửi: vậy vì sao giá dầu lại giảm?

Tạp chí kinh tế uy tín nà y lý giải, giá dầu được quyết định một phần bởi cung-cầu trên thực tế, và  một phần bởi kử³ vọng.

Nhu cầu năng lượng có quan hệ mật thiết với các hoạt động kinh tế. Ngoà i ra, nhu cầu nà y cũng tăng mạnh trong mùa đông ở bán cầu Bắc và  trong mùa hè ở những nước sử­ dụng phổ biến máy điửu hòa nhiệt độ. Trong khi đó, nguồn cung có thể chịu ảnh hưởng bởi yếu tố thời tiết (thời tiết xấu cản trở việc đưa dầu lên các tà u vận chuyển) và  bởi tình hình địa chính trị. 

Nếu các nước sản xuất cho rằng giá dầu cao, họ sẽ đầu tư để sản xuất nhiửu dầu hơn, kéo theo sự gia tăng vử nguồn cung sau một thời gian. Tương tự giá, giá dầu rẻ dẫn tới sự suy giảm đầu tư và o khai thác dầu. 

Các quyết định của OPEC giữ vai trò định hình các kử³ vọng trên thị trường dầu: nếu khối nà y giảm mạnh sản lượng, giá dầu có thể theo đó mà  tăng vọt. Trong số các nước OPEC, Saudi Arabia sản xuất nhiửu dầu nhất, với gần 10 triệu thùng/ngà y, chiếm 1/3 tổng sản lượng của khối.

Economist cho rằng, hiện đang có 4 yếu tố tác động lên bức tranh giá dầu.

Thứ nhất, nhu cầu dầu hiện đang ở mức thấp do hoạt động kinh tế diễn ra với tốc độ yếu trên phạm vi toà n cầu, cộng thêm hiệu suất gia tăng và  xu hướng dịch chuyển từ dầu thô sang các loại nhiên liệu khác.

Thứ hai, bất ổn chính trị ở Iraq và  Libya, hai quốc gia sản xuất dầu lớn với tổng sản lượng gần 4 triệu thùng/ngà y, không ảnh hưởng tới sản lượng và ng đen của hai nước nà y. Hiện tại, thị trường dầu không mấy quan ngại vử rủi ro địa chính trị.

Thứ ba, Mử¹ đã trở thà nh nước sản xuất dầu lớn nhất thế giới. Mặc dù Mử¹ không xuất khẩu dầu thô, nhưng với sản lượng dầu đá phiến trong nước tăng bùng nổ, Mử¹ nhập khẩu ít dầu đi, dẫn tới sự dư thừa nguồn cung cầu trên thị trường quốc tế.

Và  thứ tư, Saudi Arabia và  các nước đồng minh vùng vịnh đã quyết định sẽ không hy sinh thị phần của mình để cứu giá dầu. 

Các nước nà y có thể giảm mạnh sản lượng, nhưng cách là m nà y chủ yếu sẽ đem lại lợi ích mà  họ đối đầu như Iran hay Nga. Saudi Arabia có thể chịu đựng được giá dầu ở mức thấp một cách khá dễ dà ng nhử dự trữ ngoại hối 900 tỷ USD. Ngoà i ra, chi phí để khai thác dầu của nước nà y cũng rất thấp, chỉ 5-6 USD/thùng.

Chịu ảnh hưởng chính từ giá dầu giảm là  những khu vực rủi ro và  dễ chịu tổn thương nhất của ngà nh công nghiệp dầu lử­a. Аó là  các nhà  khai thác dầu đá phiến của Mử¹ vay mượn những khoản lớn để đầu tư với kử³ vọng giá dầu tiếp tục ở mức cao. Аó cũng là  những công ty dầu lử­a phương Tây với những dự án khoan tìm dầu tốn kém ở vùng nước sâu của Bắc Cực hoặc đang khai thác những mử dầu đã lâu năm và  ngà y cà ng khó khai thác ở biển Bắc.

Tuy vậy, nỗi đau lớn nhất lại rơi và o những nước trông và o nguồn thu từ xuất khẩu dầu. 

Những nước nà y bao gồm Nga - quốc gia vốn đang chịu các lệnh trừng phạt kinh tế khắc nghiệt từ phương Tây liên quan tới cuộc khủng hoảng Ukraine, hay Iran - bị cho là  tà i trợ cho chính quyửn của Tổng thống Syria Bashar al-Assad. 

Không ít ý kiến cho rằng, khó khăn kinh tế sẽ khiến các nước nà y dễ khuất phục hơn trước sức ép quốc tế. Nhưng cũng có ý kiến cho rằng, một khi bị dồn và o bước đường cùng, các quốc gia nà y sẽ có sự phản kháng tuyệt vọng

vneconomy