Những lĩnh vực giậm chân tại chỗ sau cuộc gặp giữa ông Tập và  Obama

à”ng Tập (trái) và  ông Obama trong buổi họp báo chung tại Nhà  Trắng. Ảnh: Reuters

Hôm qua, sau 21 phát đại bác chà o mừng, Tổng thống Mử¹ Barack Obama tiếp đón Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại Nhà  Trắng, và  hai nhà  lãnh đạo đã cùng nhau thảo luận nhiửu lĩnh vực. The Diplomat tổng kết lại những vấn đử đáng lưu ý từ cuộc gặp mà  ông Tập đạt được trong chuyến thăm cấp nhà  nước đầu tiên tới Mử¹.

Vấn đử Biển Аông

Biển Аông là  một chủ đử lớn trong chương trình nghị sự giữa nguyên thủ hai nước, tuy nhiên Mử¹ - Trung đã không đạt được nhiửu tiến bộ trong giải quyết những bất đồng liên quan đến các hoạt động phi pháp của Trung Quốc ở vùng biển chiến lược nà y.

Trước cuộc gặp, ông Obama được kử³ vọng sẽ gây sức ép với ông Tập để Trung Quốc ngừng các hoạt động xây dựng phi pháp ở các bãi đá thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam. Những hà nh động nà y đã khiến Mử¹ và  các đồng minh ngà y cà ng bất an vử ý đồ quân sự của Bắc Kinh trên Biển Аông, theo Wall Street Journal.

Thế nhưng trong cuộc họp báo sau hội nghị, ông Tập đã nhắc lại quan điểm cũ của Trung Quốc rằng họ "có chủ quyửn" với những hòn đảo trên Biển Аông "từ thời xưa". Trong khi đó, cụm từ Biển Аông còn không xuất hiện trong bản tóm tắt hội nghị của Nhà  Trắng. Cả ông Obama cùng ông Tập đửu chỉ nhắc lại những quan điểm của riêng mình vử vấn đử nà y tại buổi họp báo chung.

Аiểm đáng chú ý là  ông Tập đã lần đầu tiên đưa ra lời cam kết công khai rằng Trung Quốc sẽ không "quân sự hóa" các đảo nhân tạo mà  họ xây dựng trái phép trên Biển Аông. Một quan chức cấp cao chính quyửn Mử¹ cho rằng đây là  một điửu mới, dù cam kết của ông Tập không khác mấy so với những tuyên bố của các quan chức ngoại giao Trung Quốc trước đây.

"Аây là  một ngôn ngữ mới. Tuy nhiên điửu chưa rõ rà ng là  khái niệm 'quân sự hóa' mà  ông Tập đưa ra ở đây là  gì. Phải chăng đó là  việc không triển khai chiến đấu cơ lên các đường băng, hoặc không bố trí lử­a trên đảo nhân tạo", ông Bonnie Glaser, chuyên gia vử quân đội Trung Quốc tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và  Quốc tế, nói.

"Tuyên bố của ông Tập có thể giúp Mử¹ và  các bên khác có cái để nói khi đử cập đến các hà nh động của Trung Quốc trong khu vực. Nhưng để là m được việc đó hiệu quả cần phải có một định nghĩa rõ rà ng, không quá rộng vử quân sự hóa", ông M. Taylor Fravel, chuyên gia vử quân sự Trung Quốc tại Viện Công nghệ Massachusetts, nhận định.

Vấn đử an ninh mạng

Trước chuyến thăm của ông Tập, chính quyửn Mử¹ đã gây sức ép rất lớn với Trung Quốc vử vấn đử an ninh mạng, thậm chí còn đe dọa sẽ áp dụng các biện pháp cấm vận chống lại hoạt động gián điệp mạng của Trung Quốc.

Sau cuộc gặp hôm qua, nhìn bử ngoà i, có vẻ như ông Obama đã thu được những gì mình muốn. Theo Nhà  Trắng, hai bên nhất trí "không thực hiện hoặc cố tình ủng hộ hà nh vi ăn cắp sở hữu trí tuệ qua mạng, trong đó có các bí mật kinh doanh và  thông tin mật của doanh nghiệp, nhằm tạo lợi thế cạnh tranh cho các công ty hoặc lĩnh vực thương mại".

Tuy nhiên, Wall Street Journal cho rằng tuyên bố nà y sẽ không giải quyết được vấn đử. Trong một cuộc phửng vấn gần đây, ông Tập đã khẳng định rằng chính phủ Trung Quốc không tham gia và o hoạt động gián điệp mạng, cũng không ủng hộ các công ty Trung Quốc dùng thủ đoạn nà y. Do vậy, thửa thuận trên với Mử¹ thực chất chỉ là  cái gật đầu của Trung Quốc với những gì mà  họ khăng khăng là  không là m, và  điửu đó sẽ không là m các công ty Mử¹ cảm thấy an toà n hơn.

Hiệp định đầu tư song phương

Khi chuyến công du tới Mử¹ của ông Tập được loan báo, các chuyên gia phân tích cho rằng đây sẽ là  bước ngoặt cho Hiệp định Аầu tư Song phương (BIT). Thế nhưng thực tế cho thấy họ đã quá lạc quan, khi hai bên vẫn chưa đạt được nhiửu tiến triển kể từ khi trao đổi danh sách những lĩnh vực không cho phép nước ngoà i đầu tư. BIT thậm chí còn không được nhắc tới trong bản tóm tắt thông tin của Nhà  Trắng.

Trong cuộc họp báo chung, ông Obama và  ông Tập đửu nói rằng họ đã nhất trí "tăng cường" (theo lời ông Obama) và  "thúc đẩy mạnh mẽ" (theo lời ông Tập) quá trình đà m phán. Những lời lẽ mang tính ngoại giao nà y thể hiện một điửu rằng BIT vẫn chưa diễn ra đúng như những gì hai bên mong đợi.

Quan hệ quân đội

Quan hệ giữa quân đội Mử¹ và  Trung Quốc không nhận được nhiửu chú ý trong cuộc họp báo chung, và  nó cũng không được đử cập nhiửu trong bản tóm tắt thông tin của Nhà  Trắng. Tuy nhiên, trong lĩnh vực nà y, Mử¹ - Trung đã đạt được một số tiến triển nhất định.

Theo thông báo trước đó của Bộ Quốc phòng Trung Quốc, hai nước đã hoà n tất và  ký kết một thửa thuận để kiểm soát các vụ chạm mặt trên không của quân đội hai bên. Thửa thuận nà y sẽ ngăn chặn những vụ đối đầu nguy hiểm trên không bằng cách đưa ra những quy định vử ứng xử­ cho phi công quân sự hai nước.

Hai nước chưa đạt được nhiửu đột phá trong một số lĩnh vực quan trọng. Ảnh:Washington Post

Ngoà i ra, dưới sức ép của Mử¹, Trung Quốc cũng đã cam kết sẽ xem xét biện pháp xây dựng lòng tin tương tự nhằm định hướng hà nh vi cho lực lượng hải cảnh. Аây là  điửu rất quan trọng bởi hải cảnh là  lực lượng hoạt động tích cực nhất của Trung Quốc ở Biển Аông, hơn cả hải quân. "Trong nhiửu vụ chạm mặt trên biển, tà u hải quân của chúng tôi thường xuyên gặp tà u hải cảnh Trung Quốc, như thể họ đi cùng với tà u hải quân Trung Quốc vậy", Аô đốc Scott Swift, tư lệnh Hạm đội Thái Bình Dương của Mử¹ cho hay.

Quan hệ song phương

Cả hai nhà  lãnh đạo đửu nhấn mạnh rằng quan hệ Mử¹ - Trung nhìn chung ổn định. à”ng Obama tuyên bố rằng "sự hợp tác của chúng ta đang phát huy hiệu quả", trong khi ông Tập nhấn mạnh việc xây dựng "mô hình quan hệ nước lớn kiểu mới" với Mử¹ là  "một ưu tiên trong chính sách đối ngoại của Trung Quốc".

Trước chuyến thăm nà y, ông Tập rất được kử³ vọng sẽ định hình được khái niệm vử "mô hình quan hệ nước lớn kiểu mới" với Mử¹, trong đó coi Trung Quốc như một cường quốc sánh ngang hà ng, bình đẳng với Mử¹.

Tuy nhiên, các tuyên bố trong cuộc họp báo chung cho thấy Mử¹ - Trung vẫn chưa thống nhất được khái niệm chung vử mô hình nà y, và  đây vẫn sẽ là  mục tiêu cho nỗ lực ngoại giao trong thời gian tới của Bắc Kinh. Những tuyên bố mà  hai nhà  lãnh đạo đưa ra không có gì mới so với những gì mà  hai nước đã thể hiện trước đây, chứng tử quan hệ hai nước vẫn đang bị bó hẹp trong mô hình hiện tại.

Tuy nhiên, cuộc gặp của hai nhà  lãnh đạo cũng đạt được kết quả lớn vử biến đổi khí hậu. Trong tuyên bố chung, Trung Quốc thông báo rằng họ sẽ bắt đầu "hệ thống thương mại hóa khí thải quốc gia" và o năm 2017. Mử¹ cũng sẽ thực hiện Kế hoạch Năng lượng Sạch, cam kết giảm 32% lượng phát thải CO2 từ các nhà  máy phát điện và o năm 2030 so với mức năm 2005.

Những tuyên bố nà y được cho là  sẽ nâng cao cơ hội thà nh công cho một thửa thuận tại hội nghị thượng đỉnh vử biến đổi khí hậu do Liên Hợp Quốc tổ chức ở Paris và o tháng 12. à”ng Obama cho rằng với việc Mử¹ và  Trung Quốc “ hai nước phát khí thải nhiửu nhất thế giới “ nhất trí với nhau, thì các nước khác "không có lý do gì" để từ chối tham gia nỗ lực của họ.

Câu hửi mà  The Diplomat đặt ra là  quan hệ Mử¹ - Trung sẽ đi đến đâu khi cuộc gặp được kử³ vọng nhất giữa hai nhà  lãnh đạo cao nhất đã qua mà  chưa đạt được nhiửu tiến bộ đáng kể.

vnexpress