Xây "nửn" cho văn hóa đọc

đang diễn ra các hoạt động, tích cực cổ vũ cho việc đọc sách. 

Văn hóa đọc là  nguồn lực vô giá góp phần chấn hưng dân trí. Ảnh: Tuấn Minh

Không có gì khác sau mỗi sự kiện, hoạt động kể trên là  câu hửi lớn: Cần tiếp tục là m gì để không chỉ là  phong trà o, mà  phải thực sự xây nửn, bắt móng bửn vững cho văn hóa đọc của dân tộc?

Lượng đổi nhưng chất thì chưa...

Hình ảnh dễ thấy đối với người dân nhiửu nước trên thế giới mà  ta ngầm so sánh là  gần như ở bất kử³ đâu, người ta đửu có thể đọc sách, trên tà u, xe, những nơi công cộng như một thói quen, một nhu cầu thiết yếu. Còn hình ảnh dễ thấy ở ta là  gần như bất kử³ đâu cũng thấy người ngồi... "nhậu".

Nói như vậy không có nghĩa là  sự đọc không có những chuyển động mới tích cực. Tuy nhiên, những chuyển động ấy có đủ tạo nên thay đổi lớn vử chất của văn hóa đọc hay chưa thì còn phải bà n. Nhà  sử­ học Dương Trung Quốc chia sẻ với Hà nộimới rằng, thực tế là  công chúng hôm nay đọc chưa bằng xưa và  cũng ít hơn so với thế giới. Thúc đẩy văn hóa đọc không chỉ là  đọc nhiửu mà  còn bao gồm đọc gì, đọc như thế nà o. 

Năm 2015, ngà nh Xuất bản công bố trên 29 nghìn tựa sách với hơn 360 triệu bản sách, tăng gần 5% so với 2014, trung bình mỗi người có khoảng 4 cuốn sách/năm. Song, đây chưa phải là  con số phản ánh sức đọc của người Việt. Trừ đi lượng lớn sách giáo khoa và  ước tính đối tượng thực sự đọc sách thì con số nà y "rơi" mạnh hơn nữa. Và  so với con số từ 10 đến 20 đầu sách/người/năm của độc giả các cường quốc đọc trong khu vực và  thế giới thì quả thực là  một khoảng cách lớn. 

à”ng Nguyễn Minh Nhựt, Giám đốc NXB Trẻ bà y tử: "Gần đây, mỗi năm "nhà " Trẻ xuất bản khoảng 1.500 tựa sách, trong đó có 500-600 tựa sách mới. Mức độ tăng trưởng năm 2015 là  8% so với 2014. Tuy nhiên, những con số nà y cũng chưa đủ để khẳng định một cách mạnh mẽ sự phát triển chung của xuất bản cũng như văn hóa đọc trong cộng đồng. Bởi sự gia tăng nà y hoà n toà n có thể là  sự mở rộng thị phần của NXB sang các đơn vị khác đang bị thu hẹp...". 

Sách - nguồn tri thức phong phú cho giới trẻ.

Xuất bản nhiửu sách thôi chưa đủ, để có thói quen đọc sách bửn vững còn rất nhiửu việc phải là m. Tháng 7-2015, trong cuộc trao đổi xây dựng đử án "Phát triển văn hóa đọc trong cộng đồng giai đoạn 2015-2020, định hướng 2030" do Bộ VH,TT&DL xây dựng, các chuyên gia chỉ ra bạn đọc của thư viện chỉ chiếm khoảng 8-10% dân số và  có đến 26% số người được hửi thường xuyên không đọc sách. Ngoà i ra, khả năng lựa chọn sách cũng như kử¹ năng đọc sách hiệu quả cũng là  một trong những khâu yếu của người đọc. 

Trần Hùng John, chà ng trai trẻ người Mử¹ gốc Việt, tác giả cuốn sách "John đi tìm Hùng" (Giải thưởng Sách hay 2015) cho rằng: "Аọc sách phải kết hợp với trải nghiệm và  phản biện". Thực tế, sự lưu hà nh của những xuất bản phẩm giải trí tầm thường trên thị trường phần nà o phản ánh "gu" đọc đáng cảnh báo. Một số kử¹ năng quan trọng khác như tốc độ đọc đạt mức trung bình 200-240 từ/phút đến 1.000 từ/phút cũng là  một thử­ thách đáng kể.

Không phủ nhận được cùng với sự bung nở của xuất bản những năm gần đây và  sự tác động của các phong trà o cổ vũ xã hội học tập, bầu không khí văn hóa đọc có những chuyển động tích cực, rõ nét. Theo ông Phạm Thế Khang, Chủ tịch Hội Thư viện Việt Nam, thì chuyển động nà y chủ yếu ở các thà nh phố lớn và  để có thể tạo dựng bầu không khí đọc mạnh mẽ trong đời sống thì rất cần sự bửn bỉ và  đổi mới phương thức.

Hà nh động cụ thể cho một môi trường đọc, tự học

Lão nhà  văn Nguyễn Xuân Khánh lạc quan bà y tử: "Tôi thấy người trẻ ngà y một đọc sách nhiửu hơn, thậm chí phản biện qua việc đọc. Quan trọng là  chúng ta không ngừng tạo ra môi trường đọc tích cực để tiếp tục thu hút họ".

Quả thật, trong và i năm trở lại đây, đặc biệt trong ngà y Sách Việt Nam vừa qua xuất hiện hà ng loạt sáng kiến cho văn hóa đọc. Ngay cả cơ quan quản lý nhà  nước cũng đổi mới tư duy trong việc phối hợp với các đơn vị tổ chức sự kiện để là m mới Hội sách. Bản thân các NXB bắt tay nhau để cùng tạo ra một cộng đồng đọc suốt nhiửu thời điểm trong năm. Nhiửu diễn đà n mở rộng, kết nối trang sách, việc đọc nói chung với cuộc sống như "Cộng đồng đọc hiện đại: Let's Read", cuộc thi "Tôi đọc sách"... PGS-TS Nguyễn Thị Lan Thanh, Аại học Văn hóa Hà  Nội chia sẻ: Cuộc thi đọc sách tại Thư viện Quốc gia vừa qua dà nh cho các em học sinh tiểu học Hà  Nội đã cho thấy, mô hình nà y nếu được tổ chức thường xuyên trong nhà  trường, sẽ góp phần khích lệ các em đọc sách một cách thiết thực, hấp dẫn.

Nhà  báo Nguyễn Như Mai cho rằng, không thể chỉ đổ lỗi các phương tiện nghe nhìn khác đè bẹp văn hóa đọc, vấn đử là  các gia đình có nuôi dườ¡ng lòng yêu sách và  thói quen đọc cho trẻ em ngay từ nhử hay không. à”ng khẳng định, sở dĩ hôm nay ông có thể viết sách cho trẻ em cũng chính là  nhử suốt thời trẻ đã tích lũy qua việc đọc. GS Ngô Bảo Châu viết trên mỗi cuốn sách của Tủ sách "Cánh cử­a mở rộng" rằng, "Trang sách chính là  cử­a sổ mở sang những cuộc đời khác, những thế giới khác. Và  cũng là  chỗ để ánh sáng mặt trời rọi và o cuộc đời mình".

Khi chúng ta còn mải mê với phim Mử¹, nhạc Hà n, say sưa bên bà n nhậu thì nhiửu thư viện trên thế giới vẫn sáng đèn suốt đêm. Lại nhớ, những bước nhảy vọt của kinh tế và  sức mạnh văn hóa giúp Nhật Bản vượt qua thử­ thách khắc nghiệt của thiên nhiên đửu bắt nguồn từ tinh thần khuyến học, để độc lập tự cường qua đọc sách của học giả Fukuzawa Yukichi cách nay hơn 2 thế kỷ.

Văn hóa đọc không ngay một chốc mà  có, đặc biệt để có nửn văn hóa đọc bửn vững, vượt lên tính phong trà o, rất cần mỗi gia đình, nhà  trường và  cả xã hội cùng biết nắm tay nhau và  hà nh động.

HNM