Vụ "nước mắm chứa thạch tín vượt ngườ¡ng" và  trách nhiệm của báo chí

Tin tức - Ngày đăng : 08:58, 22/10/2016

NHN Online - Bộ trưởng Bộ TT&TT Trương Minh Tuấn trao đổi vử vụ "nước mắm chứa thạch tín vượt ngườ¡ng" được đăng trên các phương tiện truyửn thông, gây lo lắng cho người dân.

Kết quả hình ảnh cho trương minh tuấn

Bộ trưởng Bộ Thông tin và  Truyửn thông Trương Minh Tuấn

* Vừa qua Hội Tiêu chuẩn và  Bảo vệ người tiêu dùng (Vinastas) đã công bố thông tin vử 67% mẫu nước mắm do Hội nà y khảo sát bị nhiễm Arsen vượt mức cho phép. Thông tin nà y được đồng loạt đăng, phát trên nhiửu phương tiện thông tin đại chúng, như có người nói, đã tạo thà nh một chiến dịch truyửn thông gây sợ hãi. Bộ trưởng nhận xét gì vử sự cố truyửn thông nà y ?

- Аúng là  một sự cố truyửn thông không bình thường, tôi theo dõi rất kử¹. Trước hết cần chú ý nội dung mập mử mà  Vinastas công bố trong Thông cáo báo chí của họ. Sau khi nêu : Аặc biệt, có khoảng 67% mẫu không đạt chỉ tiêu arsen tổng theo quy định của Bộ Y tế. Tuy nhiên khi thử­ nghiệm 20 mẫu trong số các mẫu khảo sát có arsen tổng vượt ngườ¡ng quy định thì đửu không phát hiện arsen vô cơ. Mặc dù vậy, họ không hử giải thích giữa hai loại arsen hữu cơ và  vô cơ  loại nà o là  độc hại loại nà o là  không độc hại, để liửn theo đó kết luận : Theo quy định QCVN 2-8-2011/BYT, hà m lượng  arsen (thạch tín) cho phép có trong sản phẩm nước chấm tối đa là  1,0 mg/L. Tuy nhiên kết quả thử­ nghiệm arsen tổng cho thấy 101/150 mẫu khảo sát (chiếm 67,33%) không đạt quy định của QCVN nà y. Họ còn nhấn mạnh, các mẫu nước mắm có độ đạm cà ng cao, tỉ lệ mẫu có hà m lượng arsen tổng vượt ngườ¡ng quy định cà ng tăng, nhằm ám chỉ sự độc hại của nước mắm truyửn thống. Thông tin nà y  đã nhanh chóng được lan truyửn trên các phương tiện truyửn thông với tần số dà y đặc.  Ai cũng biết  thạch tín là  một chất cực độc, thường được sử­ dụng là m thuốc diệt chuột, nên sự sợ hãi, hoang mang đối với nước mắm bao trùm lên người tiêu dùng. Nếu không xóa tan nỗi sợ hãi nà y thì ngà nh sản xuất nước mắm truyửn thống đứng trước nguy cơ bị phá sản hà ng loạt.

Cần biết, QCVN 8-2:2011/BYT là  Quy chuẩn kử¹ thuật quốc gia đối với giới hạn ô nhiễm kim loại nặng trong thực phẩm được ban hà nh theo Thông tư số 02/2011/TT/BYT ngà y 13-01-2011 của Bộ Y tế. Bản Quy chuẩn nà y giới hạn lượng ăn và o hà ng tuần có thể chấp nhận tạm thời tính theo mg/kg thể trọng đối với 6 thứ kim loại nặng, trong đó có Arsen (As), nhưng bản Quy chuẩn có ghi rõ là  tính theo Arsen vô cơ, từ đó quy định giới hạn ô nhiễm 6 thứ kim loại nặng trong thực phẩm, trong đó giới hạn arsen trong nước chấm là  1mg/l. Như vậy là  bản Quy chuẩn chỉ có quy định giới hạn vử Arsen vô cơ, không có quy định vử Arsen hữu cơ hay Arsen tổng như Vinastas tự đặt ra. Arsen vô cơ mới chính là  thạch tín độc hại,  còn Arsen hữu cơ là  chất tồn tại tự nhiên trong hải sản hay các nguyên liệu là m nước chấm, không độc hại gì đối với cơ thể con người, vì vậy mà  không quy định giới hạn. Ngay cả những nước rất chặt chẽ vử an toà n thực phẩm như châu à‚u hay Mử¹  cũng không quy định giới hạn arsen hữu cơ. Kết quả khảo sát của Vinastas vử thạch tín trong nước mắm, nếu công bố một cách trung thực thì phải công bố các mẫu nước mắm được khảo sát không nhiễm thạch tín theo QCVN 8-2:2011/BYT mới chính xác, nhưng họ đã không là m như vậy.

Vử động cơ, sự tùy tiện và  sai phạm của những người tổ chức khảo sát và   công bố thông tin, liệu có ai đứng đằng sau điửu khiển việc đó, đử nghị các cơ quan chức năng sẽ điửu tra là m rõ. Ở đây tôi chỉ nói vử trách nhiệm của các cơ quan báo chí và  các nhà  báo. Аiửu tôi nói trên đây vử bản Quy chuẩn, bất cứ phóng viên nà o viết vử an toà n thực phẩm đửu nhất định phải biết, chẳng cần đến sự chỉ dẫn của các nhà  chuyên môn, bởi vì phóng viên viết vử lĩnh vực nà o đửu phải có kiến thức nửn vử lĩnh vực đó. Trong trường hợp nà y, phóng viên phải nhận ra ngay sự mập mử trong bản Thông cáo báo chí của Vinastas và  lẽ ra họ phải lập tức đối chiếu bản QCVN 8-2:2011/BYT, xem trong đó quy định những gì, việc nà y chỉ cần chưa tới 5 phút tra cứu. Nếu phóng viên cẩu thả thì biên tập viên nhất định phải là m điửu đó. Một thông tin liên quan đến tâm trạng của hà ng chục triệu người (tiêu dùng nước mắm) và  công ăn việc là m của hà ng chục vạn người (sản xuất nước mắm) mà  được đưa một cách cẩu thả không kiểm soát, xin nói thẳng là  cơ quan báo chí đó liệu có đáng được công chúng tin cậy? Аó là  giả định những cơ quan báo chí và  các nhà  báo đưa tin trên là  lương thiện, chỉ cẩu thả và  thiếu chuyên nghiệp mà  thôi. Còn việc nếu có sự câu kết để cố ý tạo thà nh một chiến dịch truyửn thông lấy người tiêu dùng là m con tin nhằm là m lợi cho doanh nghiệp nà y gây hại cho doanh nghiệp kia thì trở thà nh một vấn đử khác. Аó không chỉ là  sự bất lương mà  còn vi phạm pháp luật.

* Có nghĩa là  Bộ trưởng đã nhận ra sự câu kết bất lương nà y ?

- Có dấu hiệu. Vì ở đây có sự bất thường. Bất thường ở chỗ, cùng một sự kiện mà  một loạt các cơ quan báo chí đửu cẩu thả và  thiếu chuyên nghiệp hệt như nhau, thậm chí việc rút tít bản tin cũng na ná như nhau. Một bà i báo, một bản tin viết sai sự thật không phải là  cá biệt trong là ng báo nước ta, nhưng người đọc bình thường rất dễ nhận ra cái sai nà o do trình độ, do sự cẩu thả và  cái sai nà o do cố ý, thậm chí họ còn dễ dà ng nhận ra sự dối trá trong những cái không sai nhưng sự thật bị cắt xén, bị che giấu. Người đọc bình thường cũng dễ nhận ra đâu là  cái sai do tai nạn nghử nghiệp của một nhà  báo riêng lẻ, đâu là  sự dối trá hùa theo đám đông có chủ đích. Cơ quan quản lý truyửn thông lẽ nà o lại không nhận ra những điửu mà  người đọc bình thường cũng dễ nhận ra. Nhưng  cơ quan quản lý của Nhà  nước không kết luận dựa và o trực giác, dựa và o sự suy diễn cảm tính. Phải điửu tra mới ra chứng cứ để kết luận.

* Thưa bộ trưởng, một số nhà  chuyên môn vử an toà n thực phẩm đã lên tiếng trên các phương tiện thông tin đại chúng khẳng định sự vô hại của Arsen hữu cơ. Nhiửu báo cũng bắt đầu phản bác lại thông tin của Vinastas. Có vẻ như thông tin đang bị đảo ngược ?

- Vấn đử là  sự đồng loạt của thông tin ban đầu. Như tôi đã nói, nếu như các cơ quan báo chí đưa thông tin ban đầu đó không cẩu thả hoặc cố tình bẻ cong sự thật thì đã không có sự lan truyửn tai hại như vậy. Sự phản bác của các nhà  chuyên môn và  những bà i phân tích ngược lại sau đó của một số báo, đối với công chúng chỉ là  sự tranh cãi, phản biện, đúng sai chưa ngã ngũ, bởi vậy không đủ tác dụng đảo ngược thông tin. Tôi còn nghe nói có thể những người tổ chức chiến dịch truyửn thông nà y bảo với nhau rằng chỉ cần thông tin ban đầu đó tồn tại trên báo điện tử­ và i ngà y, sau đó dù có bị gỡ bử thì cũng đã đạt được mục đích gây sợ. Bởi vậy, dù sai phạm đã thấy như tôi nói ở trên, nhưng các cơ quan Nhà  nước có liên quan cần điửu tra là m rõ động cơ, truy ra sự câu kết, xác định mức độ sai phạm và  hậu của của sai phạm để xử­ lý nghiêm minh và  thông báo đồng loạt trên các phương tiện thông tin đại chúng. Chỉ đến khi ấy mới thực sự xóa tan được nỗi hoang mang, sợ hãi của người dân, mới cứu được ngà nh sản xuất nước mắm truyửn thống thoát khửi cơn điêu đứng.

* Nhiửu người cho rằng đang có một cuộc chiến giữa các doanh nghiệp sản xuất nước mắm công nghiệp và  các doanh nghiệp sản xuất nước mắm truyửn thống và  một bộ phận  truyửn thông cũng đang chia thà nh hai phe, phe nà o cũng ăn tiửn doanh nghiệp.  Bộ trưởng có ý kiến gì vử chuyện nà y?

- Tôi cũng nghe như vậy, nhưng không nên kết luận tùy tiện. Nước mắm công nghiệp hay nước mắm truyửn thống, nếu bảo đảm những điửu kiện vử an toà n thực phẩm, đửu là  những sản phẩm hà ng hóa hợp pháp đáp ứng những khẩu vị khác nhau của người tiêu dùng. Các doanh nghiệp có quyửn cạnh tranh là nh mạnh để phát triển trong khuôn khổ của Luật Cạnh tranh. Cũng như đối với các sản phẩm khác, việc thông tin trung thực, khách quan vử chất lượng nước mắm công nghiệp hay nước mắm truyửn thống là  điửu bình thường của báo chí, không nên suy diễn báo chí hễ khen hay chê đửu ăn tiửn doanh nghiệp. Các nhà  báo chính trực khen ai thì khen đúng, chê ai thì chê đúng. Các bạn có thể yên tâm, công chúng không bao giử nhầm lẫn, cơ quan quản lý báo chí cũng không nhầm lẫn. Mùi vị tiêu cực trong là ng báo là  dễ phát hiện nhất, và  như dân gian thường nói, cây kim trong bọc trước sau gì cũng lòi ra. Bộ Thông tin và  Truyửn thông đang phối hợp với các cơ quan chủ quản báo chí quyết là m trong sạch đội ngũ những người là m báo để bảo vệ sự trong sáng và  niửm tự hà o của đội ngũ những người là m báo chân chính, trong đó có việc loại bử những phần tử­ lạm dụng quyửn tự do báo chí, bẻ cong ngòi bút để tiếp tay cho các thủ đoạn cạnh tranh không là nh mạnh của một bộ phận doanh nghiệp hoặc phục vụ các nhóm lợi ích một cách phi pháp.

* Xin cám ơn Bộ trưởng.

PV