ử”n định huyết áp tránh đột quửµ

PV:Thưa bác sử¹ Tuấn , Xin bác sử¹ cho biết những nguyên nhân  dẫn đến đột quửµ hiện nay?

Bác Sử¹ Nguyễn Văn Tuấn: Các nghiên cứu cho thấy đột quửµ não có nhiửu yếu tố nguy cơ và  nguyên nhân. Tuy nhiên tăng huyết áp vừa là  yếu tố nguy cơ, vừa là  nguyên nhân chính gây đột quửµ não, ước tính chiếm tới 60-70%. Аặc biệt, trong dịp Tết nguyên đán, thời tiết lạnh và  hay thay đổi, cùng với việc uống rượu bia sẽ khiến huyết áp dao động nhiửu. Với người có tiửn sử­ tăng huyết áp thì nguy cơ huyết áp tăng cao bất thường nên đột quửµ có thể xảy ra bất cứ lúc nà o. Vì vậy nên hạn chế tối đa uống rượu bia, hãy giữ ấm cơ thể và  tránh sự thay đổi cơ thể đột ngột. Luôn theo dõi huyết áp và  uống thuốc hạ huyết áp thường xuyên theo sự chỉ dẫn của bác sử¹. 

PV: Những biểu hiện của bệnh đột quửµ để người bệnh có thể nhận biết rõ nhất trong cuộc sống, thưa bác sử¹?

Bác sử¹ Nguyễn Văn Tuấn: Nhận biết đột quửµ não khi người bệnh đột nhiên bị méo miệng, nói khó, yếu chân tay một bên, rối loạn cảm giác nử­a người, rối loạn thăng bằng, mất nhận thức, đau đầu dữ dội và  hoặc rối loạn ý thức... Аể nhận biết nhanh vử đột quửµ và  đưa người bệnh tới cơ sở điửu trị chuyên khoa sớm nhất, Hội đột quửµ quốc tế đưa ra dấu hiệu nhận biết nhanh với khẩu hiệu FAST: F = Face: méo miệng; A = Arm: yếu tay một bên; S = Speech: rối loạn ngôn ngữ (nói khó, không nói được, không hiểu lời). T = Time: thời gian. Khi có một trong những dấu hiệu trên thì phải đưa người bệnh đến cơ sở điửu trị chuyên khoa đột quửµ sớm nhất, tốt nhất trước 3 giử đầu sau khi khởi phát đột quửµ. Bởi vì hiện nay có phương pháp điửu trị đặc hiệu với đột quửµ nhồi máu não, đó là  dùng thuốc là m tan cục máu đông (rTPA) trong 4,5 giử đầu; hoặc lấy cục máu đông bằng dụng cụ cơ học trong 6-8 giử đầu của đột quửµ thiếu máu não.

Hình ảnh minh họa xơ vữa động mạch

PV: Vậy lứa tuổi nà o hay bị đột quửµ, thưa bác sử¹?

Bác sử¹ Nguyễn Văn Tuấn: Аột quửµ không trừ lứa tuổi và  giới tính, tuy nhiên đột quy tăng theo tuổi. Аối với mỗi thập niên, sau 55 tuổi, nguy cơ đột quửµ tăng gấp 2 lần. Từ 50 tuổi trở lên trong số các ca bệnh, người mắc đột quửµ chiếm tới 90 %. Chủ yếu do nhồi máu não huyết khối hoặc chảy mãu não do vỡ các phình mạch, tăng huyết áp. Rất cần khảo sát kử¹ hệ động  mạch  cảnh, hệ động mạch não bằng siêu âm  và  cộng hưởng từ mạch, CT đa lớp cắt dựng mạch hoặc chụp mạch máu não DSA.

PV: Trên thực tế cho thấy, có rất nhiửu người bị đột quửµ sau đó lại bị tái phát, nhiửu khi lần tái phát lại nặng hơn. Bác sử¹ đánh giá thế nà o vử việc nà y?

Bác sử¹ Nguyễn Văn Tuấn: Tại các trung tâm đột quửµ thì tỷ lệ đột quửµ tái diễn chiếm 25-30%. Nguy cơ đột quửµ lần hai là  rất cao sau khi đã bị đột quửµ. Khoảng 3,3% đột quửµ tái diễn trong vòng 30 ngà y đầu tiên, trong vòng một năm nguy cơ tái diễn 4-14% và  gần 1/3 sẽ bị đột quửµ tái diễn trong vòng hai năm. Sở dĩ nguy cơ tái phát đột quửµ cao, vì người có tiửn sử­ đột quửµ thì mạch máu não ở nhiửu chỗ bị xơ vữa và  hẹp mạch, nơi nà o hẹp nhiửu sẽ bị tắc trước, sau đó theo thời gian các mạch khác tiếp tục hẹp và  tắc gây nên nhồi máu não tái diễn

Bác sĩ Nguyễn Văn Tuấn, chuyên khoa I Khoa Аột quửµ não - Bệnh viện Quân Y 103

PV: Trước thực trang như hiện nay thì việc giảm nguy cơ xơ vữa động mạch, tăng huyết áp và  đột quửµ đang là  vấn đử nhiửu người rất quan tâm. Аặc biệt, Tết nguyên Аán đang đến gần, việc khửe để vui xuân trước bệnh nà y lại cần kíp hơn? Bác sử¹ có thể chia sẻ cụ thể vử việc phòng ngừa đột quửµ?

Bác sử¹ Nguyễn Văn Tuấn: Аộng mạch là m hẹp dần lòng mạch, hình thà nh cục máu đông dẫn đến tắc mạch não hoặc bong mảng xơ vữa gây tắc mạch não và  đột quửµ thiếu máu não. Như vậy xơ vữa động mạch là  thủ phạm chính của đột quửµ não. Quá trình xơ vữa động mạch được phát động khi có tổn thương nội mạc động mạch (các chất oxy hóa), cùng với sự lắng đọng mỡ máu và  các tế bà o viêm.

Do vậy, để hạn chế quá trình bị xơ vữa động mạch thì phải ngăn chặn từ lúc khởi điểm ban đầu, đó là  dùng các sản phẩm chống oxy hóa và  là m giảm nồng độ homocystein máu (Homo BQ); kết hợp với hạ mỡ máu, kiểm soát huyết áp và  đường máu. Người bệnh đã bị đột quửµ nhồi máu não rồi thì cần dự phòng cấp 2, các thuốc chống kết tập tiểu cầu (Aspirin, Plavic, Cilostazol...), hoặc các thuốc chống đông máu (Sintrom, Xarelto, Apixaban, Edoxaban...) nếu người bệnh bị rung nhĩ.

Аột quửµ xảy ra rất đột ngột và  cấp tính, đôi khi cướp đi tính mạng của người bệnh trong thời gian rất ngắn. Với những người kể cả chưa phát hiện  bị đột quửµ nhẹ và  bị rồi cần phải tự điửu chỉnh cho mình một lối sống như sau

-         Vử ăn uống:   ăn nhạt tránh tăng huyết áp; tránh uống rượu bia.

-         Ngà y thường hay ngà y tết ăn nhiửu rau xanh , vitamin, hạn chế ăn dầu mỡ đặc biệt mỡ động vật.

-         Vử sinh hoạt: tăng cường tập thể dục, tránh béo phì. Аặc biệt, bử ngay thói quen hút thuốc lá. Thuốc là  chính là  nguyên nhân cao gây nên xơ vữa động mạch gây đột quửµ. Theo một số tính toán của các tổ chức y tế cho thấy: Nguy cơ đột quửµ sẽ giảm đáng kể hai năm sau khi bử thuốc và  đạt đến ngườ¡ng của người không hút thuốc sau 5 năm.

Với những người có tiửn sử­ mắc bệnh cần có thuốc hỗ trợ để huyết áp kiểm soát tốt dưới 140/90. Bệnh đái tháo đường cần kiểm soát đường máu. Bệnh loạn mỡ máu dùng thuốc hạ mỡ máu. Và  bổ sung thêm các chất chống xơ vữa động mạch, chống oxy hóa.

Trân trọng cảm ơn bác sử¹ Nguyễn Văn Tuấn đã có những chia sẻ rất hữu ích cho công chúng cũng như người đang điửu trị bệnh đột quửµ để hiểu rõ hơn vử bệnh nà y trong cuộc sống./.

Ngọc Mai