Phố Nguyễn Xí, quận Hoàn Kiếm, Hà Nội
Chuyển động Hà Nội - Ngày đăng : 15:13, 07/05/2018
Phố Nguyễn Xí dài 52m, rộng 8m.
Đây là phần đất thông Hậu Lâu, tổng Tả Túc (sau đổi là tổng Phúc Lâm) huyện Thọ Xương cũ. Thời Pháp thuộc là phố Boatxie (rue Boissière), năm 1945 đổi thành ngõ Chùa Quan Thượng, năm 1949 đổi thành phố Nguyễn Xí.
Nay thuộc phường Tràng Tiền, quận Hoàn Kiếm.
Nguyễn Xí (1396-1465) người làng Thượng Xá, huyện Châu Phúc (nay là huyện Nghi Lộc tỉnh Nghệ An, xuất thân trong một gia đình làm muối. Do thường chở muối ra Thanh Hóa bán, qua lại vùng Lam Sơn nên biết tiếng Lê Lợi. Sau khi cha chết, Nguyễn Xí xin làm gia thần cho Lê Lợi. Năm 1418 (22 tuổi) ông tham gia khởi nghĩa Lam Sơn. Tháng 10 năm Bính Ngọ (1426) ông cùng Đinh Lễ chủ huy cánh quân phục kích ở Tốt Động (Chương Mỹ, Hà Tây cũ) tiêu diệt được tướng giặc là Trần Hiệp và 5 vạn quân địch. Tháng 3 năm Đinh Mùi (1427) trong trận Mi Động (vùng Mai Động, Hoàng Mai, ngoại thành thành Hà Nội) ông cùng Đinh Lễ cưỡi voi xung trận, chẳng may voi sa lầy và cả hai bị giặc bắt. Đinh Lễ bị giết, còn Nguyễn Xí trốn được. Tháng 9 năm đó, ông cùng Phạm Vấn lĩnh 3 nghìn quân tiếp ứng mặt trận Xương Giang (thị xã Bắc Giang, tỉnh Bắc Giang) bắt sống Thôi Tụ, Hoàng Phúc.
Nguyễn Xí là một trong những người có công lớn trng cuộc khởi nghĩa Lam Sơn. Tới năm 1460 Nguyễn Xí lại cùng một số đại thần lập mưu phế truất Nghi Dân, đưa Tư Thành lên ngôi (tức Lê Thánh Tông sau này). Ông được phong tước Cương Quốc công.