Câu thơ neo đậu phía thượng nguồn

Câu thơ neo đậu phía thượng nguồn...

 “Xưa tôi sống trong làng

  Giờ làng sống trong tôi”

               (Nguyễn Ngọc Hạnh)

 Giấc mơ thi ca, liệu còn hiện hữu giữa đời sống này. Nhiều người làm thơ đã đi tìm, nhiều người yêu thơ đang giải mã, nhiều tác phẩm liên tục xuất bản. Trong núi thơ tưởng chừng đã dư giả đó, tôi rất may mắn được biết ông, một nhà thơ hằng ngày vẫn miệt mài trên trang viết, chưng cất nên cuộc đời dài đằng đẵng trong từng giọt thơ được chăm chút, vuốt ve, cẩn trọng...

Không cẩn trọng sao được khi ông đang cõng hai trang thơ “nặng ký” trên báo Đà Nẵng và báo Công an Đà Nẵng cuối tuần với niềm đam mê cháy bỏng với thơ. Và giấc mơ thi ca của tôi, một người trẻ “măng” được thành hình cũng từ ngày ấy, ngày đầu tiên được ông phát hiện khi tôi còn ngồi trong giảng đường đại học, chưa hề quen biết. Theo cảm quan của tôi, ông là một người thích giao lưu, đọc nhiều và rất quan tâm đến lớp trẻ làm thơ chúng tôi. Tôi không thể hình dung được trong vô số khoảng thời gian bị guồng quay của phố xá chiếm dụng, thời gian nào ông dành cho những cuộc gặp gỡ bạn bè văn nghệ trong cả nước, thời gian nào ông dành cho làng quê, thời gian nào ông dành cho thi ca, thời gian nào ông dành cho những bóng dáng tình yêu đã “hóa thân” vào trong thơ của ông? Nhà thơ Trần Dzạ Lữ gọi ông là “người đắm đuối cùng thơ”, còn tôi, khi tìm đọc lại những bài thơ trong tập thơ tình thì những câu thơ cứ nối tiếp nhau ám ảnh trong tâm trí: “Cái làng ấy ra đi cùng tôi/ Mà tôi nào hay biết/ Chỉ mỗi điều giữa câu thơ tôi viết/ Con sông quê bóng núi cứ chập chờn” (Làng).

Tôi cũng được sinh ra ở làng quê đầu nguồn Vu Gia-Thu Bồn không xa, nơi ngõ nguồn con sông Tiên chảy ngược, nơi bóng dáng quê nhà cứ ăn sâu vào tâm khảm, vỗ về tuổi thơ khốn khó, ăm ắp kỷ niệm. Và có lẽ, không chỉ tôi mà có rất nhiều độc giả, không chỉ ở nông thôn mà cả thị dân đều thuộc nằm lòng bài thơ Làng của ông, khi tác phẩm này được nhạc sĩ Trịnh Tuấn Khanh phổ nhạc, ca sỹ Quang Hào biểu diễn rất thành công trên sóng truyền hình. Nhiều bài thơ khác của ông cũng được các nhạc sĩ Phan Huỳnh Điểu, Trọng Đài, Đình Thậm, Nguyễn Duy Khoái, Võ Hoài Phúc, Trọng Lưu... phổ nhạc thành công, trong đó tôi rất thích bài hát “Qua đò nhớ mẹ” mà nhạc sĩ Nguyễn Ngọc Tiến ở tận Hoa Kỳ phổ thành ca khúc, và được nhiều người biết đến. Thơ của ông được rất nhiều nghệ sỹ thể hiện, chạm vào cõi lòng người mộ điệu, hài hòa giữa thơ và nhạc, giữa truyền thống và hiện đại, giữa chộn rộn và lắng sâu mang đậm hồn quê khắc khoải, nồng nàn: “Không gọi đò, con gọi mẹ ơi/ Sông thì hẹp/ mà vô bờ đến vậy/ Con đi qua hết một thời trai trẻ/ Từ chiếc đò lòng mẹ/ Qua sông” (Qua đò nhớ mẹ). Và, đến bây giờ, nhà thơ Nguyễn Ngọc Hạnh vẫn còn đang mơ, “giấc mơ” được neo đậu phía đầu nguồn dòng sông quê ấy, bởi vì không ở đâu bằng nơi con sông tắm mát tuổi thơ mình, sưởi ấm nỗi lòng người con xa xứ:

Xin cũng đừng bội ước với dòng sông

Nơi ấy vẫn là nơi em đến

Vẫn là suối nguồn chảy ra biển lớn

Là bến sông xưa em neo đậu mưa chiều

         (Giấc mơ)

Những nỗi niềm xúc động tái hiện trong từng con chữ mộc mạc, chân phương, lắng đọng phù sa vỗ về nơi con tim người đọc, để rồi những trái tim đồng điệu tìm đến với nhau soi rọi trong ánh mặt trời. Gần hết một đời làm thơ nhưng ông vẫn không khỏi lo lắng, mơ hồ khi nhìn về dòng sông chuyên chở tình thơ, nuôi dưỡng xác thân, tâm hồn. Tâm trạng của ông cũng chính là nỗi niềm của biết bao nhiêu người, khi xa quê, vẫn sợ một ngày đó lạc lõng trên bước đường về, khi vuông đất chôn nhau cắt rốn ngậm ngùi tiếc nhớ. Đôi khi, lắng lòng lại, chính nhà thơ cũng không thể hiểu nổi chính mình, đành mượn thơ để bày tỏ nỗi lòng: một mình/ đứng tựa bơ vơ/ sông xưa/ đã lấp đôi bờ cỏ khô/ sông giờ cạn hẹp thành ao/ người về/ đâu biết ngõ nào là quê (Lạc). Mấy dòng lục bát ngắn gọn mà đúc kết cả một chặng đường dài, ẩn hiện qua mỗi hạt bụi vương vương khóe mắt, rồi dòng nước mát lành của sông quê rửa trôi giữa ngã ba đường, chan chứa giọt mắt của vị tha và bao dung. Bỗng dưng chợt nhớ lại dòng thơ của nữ sĩ BPranta (Panama): “Chúng ta sống vội vàng, như thể ngày mai/ Đã là ngày tận thế/ Lẽ ra/ Nó vẫn là nguyên vẹn/ Y như ngày đầu tiên” (Bài thơ “Ngày”, Bằng Việt dịch, nguồn Văn Mới 6/2015, NXB Văn học 2015). Cũng cách phô diễn dung dị như thế, nhà thơ Nguyễn Ngọc Hạnh trao gửi đến mỗi người nhiều nghĩ suy mà khi đọc lại, đều rất tươi mới. Ở hai bên bán cầu, nhưng tôi tìm được ở nữ sĩ BPranta và nhà thơ Nguyễn Ngọc Hạnh những xúc cảm chân thành, tự nhiên, gần gủi như có một sợi dây kết nối vô hình. Phải chăng đời thơ của ông luôn luôn chuyển động, nên câu thơ cứ chảy tràn vào tâm trí người đọc, không cần màu mè phô diễn, không ồn ào câu nệ, không cần làm dáng làm duyên. Nỗi lòng trước vẻ đẹp thiên nhiên của người đi kẻ ở cũng đầy khát khao cháy bỏng, cứ thế vỗ về, khắc cốt ghi tâm: “không còn thì tôi xin đành/ người ơi tôi cúi hôn mình trên sông” (Về quê). Dường như có một dòng chảy lặng lẽ vô hình trong thơ ông bắt trúng mạch đập trong ký ức của mỗi người, để mỗi khi được đọc, được sờ, được cầm nắm đều dâng trào một nỗi niềm man mác không thể lý giải bằng lời. Tôi cũng có một nỗi niềm gì đây không thể viết ra, tựa như vì sao có cơ duyên đã gặp nhà thơ Nguyễn Ngọc Hạnh và được ông giới thiệu những bài thơ đầu đời trên một trang thơ trang trọng, vì sao nỗi xúc động cứ dâng trào, gợi nhớ, tri ân... Tự nhiên, tôi mong muốn được “già” trước tuổi để được đọc, được gọi, được chia sẻ thơ của ông một cách nghiêng cẩn và kính trọng như một người bạn tri âm, đầy hệ lụy:

Lụy đò mà chẳng qua sông

cứ rong ruổi bến, cứ trông ngóng bờ

Một đời luỵ với câu thơ

còn bao nhiêu chuyến, bao giờ đò ơi?

                                                (Lụy)

Đọc thơ Nguyễn Ngọc Hạnh, tôi không đọc bằng lý trí mà đọc bằng con tim, đọc ngất ngây say đắm, đa tầng... Tôi mong được một lần cùng chuyến trên con đò thơ ấy.

Phan Nam