Hội nghị ASSA 35: Nỗ lực cải thiện an sinh xã hội cho lao động di cư
Tin tức - Ngày đăng : 14:57, 26/09/2018
Đây là những nội dung chính được thảo luận tại Hội thảo “Cơ hội, thách thức của các tổ chức ASXH khu vực ASEAN trong bối cảnh CMCN 4.0 và tự do dịch chuyển lao động” được tổ chức trong khuôn khổ Hội nghị Ban Chấp hành Hiệp hội An sinh xã hội ASEAN lần thứ 35 (ASSA 35) từ 18 - 20/9 tại TP Nha Trang, tỉnh Khánh Hoà.
Các diễn giả thảo luận về hệ thống ASXH cho lao động di cư.
Theo ông Mohammed Azman (Tổ chức ASXH Malaysia), hiện người lao động (NLĐ) di cư khi đến làm việc ở một quốc gia khác thường chỉ quan tâm đến tiền lương và điều kiện làm việc, mà không quan tâm nhiều đến việc tham gia các chế độ bảo hiểm, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp… Đáng chú ý, lao động di cư là nữ đang chiếm tỉ lệ lớn với các công việc thiếu ổn định, thu nhập thấp như giúp việc gia đình, chăm sóc bệnh nhân, lao công, nông nghiệp…
Điều này đòi hỏi các quốc gia cần nhanh chóng có những giải pháp để thay đổi nhận thức, đảm bảo quyền lợi cho đối tượng lao động di cư. Để làm tốt điều này, việc ký kết các hiệp định song phương, đa phương giữa các quốc gia về BHXH là điều kiện tiên quyết, quan trọng nhất.
Cùng chung quan điểm, ông Kim Young Eil - Giám đốc Trung tâm phụ trách các vấn đề quốc tế tại Hàn Quốc (NPS) chia sẻ: “Để đảm bảo quyền lợi về ASXH cho lao động di cư, các quốc gia cần có hiệp định về ASXH với các quốc gia khác. Như Hàn Quốc hiện có lao động làm việc tại 194 quốc gia. Vì vậy, ở Hàn Quốc có Hiệp định ASXH (SSA) ký kết với các quốc gia có NLĐ Hàn Quốc đến làm việc, nhằm giải quyết và đảm bảo các quyền lợi ASXH cho NLĐ khi làm việc ở nước ngoài hoặc sau khi về nước. Trong thực tế, nếu không có SSA, nhiều NLĐ sẽ bị thiệt thòi khi dịch chuyển lao động.
Ông Kim Young Eil đưa ra minh chứng: Một số NLĐ đã làm việc 8 năm tại Mỹ và đã nộp thuế ASXH với tổng số tiền 122.400 USD, nhưng do chưa đóng đủ thời gian tối thiểu 10 năm để hưởng chế độ hưu trí của Mỹ, nên không đủ điều kiện nhận lương hưu. Tương tự, tại Châu Á, lao động Châu Á gặp khó khăn trong việc nhận quyền lợi hưu trí từ nước ngoài, vì thời gian được bảo hiểm của họ thường dưới 10 năm. Nếu một người đủ điều kiện nhận lương hưu ở một nước khác, nhưng lại quay lại nước mình, khoản lương hưu đó có thể bị giảm hoặc không được trả về nước đó.
Có thể thấy, việc ký kết các hiệp định về ASXH mang lại lợi ích to lớn cho NLĐ di cư. Tuy nhiên, các chuyên gia cho biết, để ký kết được các hiệp định này, còn gặp không ít rào cản, thách thức. Các hiệp định thường mất rất nhiều thời gian để hoàn thiện, ký kết, nhất là khi một số quốc gia không tìm được tiếng nói chung. Châu Á nói chung và ASEAN nói riêng có rất nhiều hệ thống, mô hình về ASXH với sự khác biệt lớn. Bên cạnh đó, tại nhiều quốc gia, hệ thống ASXH cũng chưa hoàn thiện, độ bao phủ còn thấp, nên chưa đủ nguồn lực hoặc thiếu kinh nghiệm trong bảo vệ quyền lợi cho lao động di cư.
Còn tại Việt Nam, Phó Trưởng ban Thu (BHXH Việt Nam) Đinh Duy Hùng chia sẻ, lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài thường thuộc nhóm đối tượng tham gia BHXH tự nguyện (hiện Việt Nam có 231.000 người tham gia BHXH tự nguyện, còn rất thấp so với 18 triệu lao động phi chính thức); trong xu thế dịch chuyển lao động, Việt Nam hiện có khoảng 500.000 người đi làm việc tại nước ngoài và con số sẽ tăng lên hàng trăm ngàn người mỗi năm. Tuy nhiên, mới có khoảng 6.000 người trong nhóm đối tượng này tham gia BHXH, trong khi chưa có phương pháp quản lý hiệu quả về BHXH…
Ông Jens Schremmer, Trưởng Văn phòng Tổng Thư ký Hiệp hội ASXH Thế giới (ISSA) cho rằng, NLĐ di cư thường làm việc ngắn hạn, nhiều biến động, ít quan tâm đến quyền lợi của mình. Do vậy, công tác thống kê và truyền thông rất quan trọng. Bên cạnh đó, các chính sách cũng cần được thiết kế hấp dẫn hơn; cách tiếp cận đơn giản, thuận tiện hơn thông qua ứng dụng CNTT để NLĐ di cư dễ dàng tham gia, thụ hưởng các chế độ.
Chia sẻ kinh nghiệm từ Malaysia, ông Mohammed Azman cho biết, đối với những lao động di cư được cấp giấy phép làm việc tại Malaysia, thì áp dụng theo quy định của Malaysia, nhằm hướng tới sự bình đẳng cho NLĐ nhập cư. Năm 2011, Malaysia đã sửa đổi Bộ luật Lao động, trong đó quy định chủ SDLĐ phải tuân thủ cơ chế NLĐ nước ngoài hưởng công bằng với lao động trong nước.
Kết luận phiên thảo luận, Phó Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam Trần Đình Liệu nhấn mạnh, qua sự kiện này, chúng ta đã hình dung được phần nào xu thế phát triển an sinh xã hội thế giới, tác động của Cách mạng công nghiệp 4.0 và tự do dịch chuyển lao động đến tái cơ cấu kinh tế, lao động, việc làm của mỗi quốc gia cũng như yêu cầu đặt ra đối với hệ thống an sinh xã hội trong thời gian tới.
“Chúng ta cũng hiểu rõ hơn về nhu cầu của hệ thống đào tạo và đào tạo nghề thích ứng với đòi hỏi của thị trường lao động trong nền kinh tế số. Các diễn giả đến từ WB, ISSA, ILO, New Zealand, Hàn Quốc, Malaysia… đã chia sẻ nhiều kiến thức, kinh nghiệm về đảm bảo các chế độ an sinh cho người lao động, nhất là trong các ngành nghề phi biên giới, phi tập trung cũng như người lao động di dân” - Phó Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam Trần Đình Liệu nói.
Theo Phó Tổng Giám đốc, thông tin mà các diễn giả cung cấp sẽ tạo cơ sở cho các Chính phủ, các nhà hoạch định chính sách và hệ thống an sinh xã hội của các quốc gia trong khu vực tiếp tục hoàn thiện chính sách, nhằm đảm bảo cho người lao động, nhất là lao động di dân và các thành viên gia đình họ được hưởng đầy đủ các quyền lợi chế độ, để dễ dàng thích ứng với yêu cầu chuyển đổi của nền kinh tế dưới tác động của Cách mạng công nghiệp 4.0.