Hướng đi đúng nhưng cần thận trọng

Tạo cơ chế cho chính quyền đô thị

Tại Hội nghị lần thứ 7, Ban Chấp hành Đảng bộ TP Hà Nội (khóa XVII) được tổ chức mới đây, Ban Cán sự đảng UBND TP đã có tờ trình về Báo cáo rà soát, đánh giá Quy hoạch chung xây dựng Thủ đô được duyệt và định hướng nghiên cứu điều chỉnh tổng thể Quy hoạch chung xây dựng Thủ đô Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050, gắn với định hướng phát triển đô thị TP Hà Nội.

Đáng chú ý, một trong những định hướng chính được nhấn mạnh trong báo cáo đang thu hút sự quan tâm của giới chuyên môn cũng như người dân đó là Hà Nội sẽ nghiên cứu phát triển mô hình “thành phố trong Thủ đô” tại khu vực phía Bắc (gồm các huyện: Đông Anh, Mê Linh, Sóc Sơn), phía Tây (TP mới Hòa Lạc) và một số “thị xã mới trong thành phố”.

Theo UBND TP, việc phát triển khu vực Bắc sông Hồng theo hướng “thành phố trong Thủ đô” là một giải pháp có thể được xem xét nhờ những ưu điểm và lợi thế như: Tạo cơ chế cho chính quyền đô thị năng động, linh hoạt trong việc kêu gọi đầu tư phát triển đô thị nhờ tính độc lập tương đối so với đô thị trung tâm. Giảm áp lực về việc phải đảm bảo trong thời gian ngắn đáp ứng các tiêu chí đối với đô thị đặc biệt theo Nghị quyết 1210/2016/NQ-ƯBTVQH13 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Phân kỳ đầu tư theo lộ trình nâng cấp đô thị. Bên cạnh đó, tận dụng được cơ sở hạ tầng đã đầu tư như hệ thống đường giao thông, sân bay, khu công nghiệp, các khu đô thị mới như Vinhomes Reverside, Vinhomes Ocean Park... TP này có khoảng cách phù hợp với đô thị lõi khoảng dưới 20km, thuận tiện cho việc tiếp nhận sự hỗ trợ của đô thị có năng lực lớn hơn, đồng thời dễ dàng tương tác để cùng nhau phát triển.

Ngoài ra, hiện có rất nhiều yếu tố được xem là động lực để thành lập TP ở khu vực phía Bắc sông Hồng. Đây là đô thị cửa ngõ của TP Hà Nội trong cấu trúc hạt nhân của Vùng Thủ đô (gồm Hà Nội - Vinh Phúc - Bắc Ninh). Có Sân bay Nội Bài gắn với các hoạt động logistics, outlet… Nằm trên hành lang kinh tế Côn Minh - Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng - Quảng Ninh. Có các dự án trung tâm tài chính, đô thị thông minh; trung tâm Hội chợ triển lãm quốc gia; các khu công nghiệp tập trung cơ bản đã được lấp đầy...

Đối với đô thị Hòa Lạc, do đặc thù tính chất của đô thị nên việc xây dựng chính quyền đô thị có tính độc lập tương đối với đô thị trung tâm, giúp cho đô thị có điều kiện phát triển trên cơ sở chỉ số đáp ứng việc làm từ 1,0 trở lên, hạn chế sự phụ thuộc vào đô thị trung tâm, tạo xu thế dịch cư từ đô thị trung tâm và từ các tỉnh khác đến. Ngoài ra, tại khu vực đô thị Hòa Lạc cùng với các đô thị vệ tinh khác như Sơn Tây, Xuân Mai được phát triển theo hướng hình thành chuỗi đô thị tuyến tính theo đường 21, có tính chất văn hóa, giáo dục đào tạo. Đô thị Hòa Lạc kết nối với đô thị Xuân Mai và khu vực để hình thành định hướng phát triển TP phía Tây Thủ đô, có tính chất khoa học công nghệ, giáo dục đào tạo và dịch vụ.

Từ những ưu điểm và lợi thế được phân tích, TP Hà Nội sẽ có kiến nghị với với Bộ Chính trị, Ban Bí thư và Quốc hội cho phép nghiên cứu triển khai mô hình “thành phố trong Thủ đô” tại khu vực phía Bắc trên cơ sở quy hoạch và xây dựng vùng huyện Mê Linh, Đông Anh, Sóc Sơn; tại khu vực phía Tây với TP mới Hòa Lạc và vùng phụ cận và một số thị xã mới.

Cần nghiên cứu kỹ về quy hoạch và cơ chế vận hành

Bàn về việc Hà Nội nghiên cứu mô hình “thành phố trong Thủ đô”, nhiều chuyên gia đô thị cho rằng, điều này sẽ góp phần nâng cao tỷ lệ đô thị hóa của Hà Nội, tạo ra thêm cho Thủ đô những cực tăng trưởng, bộ mặt đô thị mới là hướng đi phù hợp. Tuy nhiên, Hà Nội cần thận trọng nghiên cứu cả về quy hoạch đô thị lẫn việc xây dựng các cơ chế đặc thù vận hành TP mới thì mô hình này mới có thể trở thành hiện thực và phát huy hiệu quả.

Phó Chủ tịch Hội Quy hoạch Phát triển đô thị Việt Nam TS.KTS Ngô Trung Hải cho biết, mô hình “thành phố trong thành phố” từng được đề xuất từ lâu, khi Hà Nội mở rộng ranh giới hành chính vào năm 2008, nhưng vì nhiều lý do nên lúc đó chưa thể thực hiện. Và đây là quá trình tất yếu trong phát triển đô thị. Ở các quốc gia phát triển với tỷ lệ đô thị hóa hơn 70%, mô hình này rất phổ biến.

Theo TS.KTS Ngô Trung Hải, vấn đề quan trọng nhất để mô hình thành công là phải xây dựng cho được chính quyền đô thị đích thực, có cơ chế vận hành, hành lang pháp lý phù hợp để từ đó thực sự tạo ra được sự phát triển mới. Người điều hành TP đó cần được trao quyền tự chủ tương xứng với vị thế và đóng góp của đô thị đó trong địa phương và cả nước.

Lưu ý ở góc độ quy hoạch đô thị, Chủ tịch Hội Quy hoạch Phát triển đô thị Việt Nam, KTS Trần Ngọc Chính cho rằng, cấu trúc đô thị Hà Nội là theo mô hình chùm gồm 1 đô thị trung tâm, 5 đô thị vệ tinh, các đô thị sinh thái, thị trấn và vùng nông thôn; được kết nối bằng hệ thống đường vành đai kết hợp các trục hướng tâm. Đây là mô hình đã được tính toán chặt chẽ và phù hợp với thực tiễn yêu cầu phát triển của Hà Nội.

Vấn đề hiện nay là TP cần rà soát để có lộ trình triển khai xây dựng các đô thị vệ tinh để hình thành đô thị mới, TP mới. Nhất là cần khẩn trương đầu tư phát triển tuyến đường sắt đô thị số 5 Văn Cao – Hòa Lạc để đô thị vệ tinh Hòa Lạc sớm hình thành đô thị mới, TP mới của Hà Nội, vì ở đây đã có Khu công nghệ cao, ĐH quốc gia, Làng văn hóa dân tộc Việt Nam, tuyến đường cao tốc Hòa Lạc.

“Quan điểm lấy 3 huyện phía Bắc sông Hồng xây dựng TP mới tại khu vực này còn khiên cưỡng. Việc hình thành một TP độc lập phía Bắc sông Hồng là chưa phù hợp với quan điểm phát triển Thủ đô lấy sông Hồng là trục xanh trung tâm, phát triển TP hai bên sông” – KTS Trần Ngọc Chính nêu.

KTĐT