Bùi Xuân Phái - người nghệ sĩ của phố cổ Thăng Long ngàn năm
Người Hà Nội thanh lịch, văn minh - Ngày đăng : 11:12, 25/04/2019
Danh họa Bùi Xuân Phái qua đời ngày 24/6/1988. Năm 1996, ông được Nhà nước truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học - Nghệ thuật. Cũng vào dịp Đại lễ kỷ niệm ngàn năm Thăng Long - Hà Nội 2010, HĐND TP. Hà Nội đã quyết định đặt tên phố Bùi Xuân Phái tại khu đô thị mới Mỹ Đình để vinh danh ông - một nghệ sĩ tài hoa với tình yêu Hà Nội, đã gắn bó cả sự nghiệp sáng tạo hội họa của mình với Thủ đô yêu quý.
Đúng như những lời tâm sự của ông trong tập sách “Viết dưới đèn dầu” xuất bản năm 2008: “Hà Nội có rất nhiều vẻ đẹp mà mỗi vẻ đẹp lại thích hợp với mỗi người… Về màu sắc nó mang nhiều màu thời gian… Phố cổ, những căn nhà cổ vào tranh rất dễ đẹp… Có nhiều mảng tường tưởng như là bẩn, không phải đâu. Nó rất đẹp đối với những đối tượng biết nhìn thấy, biết khám phá… những loang lổ, những dấu vết thời gian ấy thêm vào óc tưởng tượng của người nghệ sĩ, sẽ tạo ra những cái đẹp bất ngờ”…
Có những buổi tối giao mùa, thả bộ thong dong qua một góc phố cổ Hà Nội, bất chợt, nghe một tiếng đàn piano từ một ô cửa sổ xa lạ sáng đèn, tự nhiên tôi nhớ đến họa sĩ Bùi Xuân Phái - nhớ căn nhà số 87 phố Thuốc Bắc - mà đầu những năm 1970 của thế kỷ trước, mấy anh em nghệ sĩ trẻ chúng tôi vẫn thường quây quần tụ hội, tri âm, tri kỷ với ông để vẽ, để học hỏi về nghề mà những lời trò chuyện tâm tình cởi mở của Bùi Xuân Phái, luôn làm cháy bùng lên trong chúng tôi biết bao hoài niệm về tuổi thơ. Về những bông cúc vàng rực mùa thu. Những dạt dào sóng biển trắng xóa của mùa hè. Những dãy cây cơm nguội chọc trời cao im xé. Những cây bàng khẳng khiu thay lá đỏ vào đông. Những nhành hoa lan, hoa đào, hoa mai đón nàng xuân đến; cũng như gọi dậy trong ta những mơ ước, khát vọng tốt đẹp của con người… từ những bức tranh của ông, trong đó có những góc phố cổ Hà Nội.
Bùi Xuân Phái sinh ngày 1/9/1920 tại Hà Nội (làng Kim Hoàng, xã Vân Canh, tỉnh Hà Đông cũ - một làng quê có nghề vẽ tranh khắc gỗ dân gian nổi tiếng. Chính vì thế mà ấn tượng tuổi thơ với những gam màu rực rỡ, những hình vẽ kỳ thú gắn với làng quê Việt Nam đã luôn theo suốt ông trong cuộc đời một nghệ sĩ, tạo nên niềm đam mê hội họa ngay từ ngày còn thơ bé. Tốt nghiệp Trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương khóa 15 ( 1941 - 1946), cho đến lúc qua đời - Bùi Xuân Phái đã có ngót nửa thế kỷ gắn bó máu thịt cả đời mình với hội họa - mà trong đó, hàng trăm góc phố cổ Hà Nội đã làm nên một cụm từ “Phái Phố - Phố Phái” nổi tiếng cả trong và ngoài nước.
Năm 1996, tròn 8 năm sau khi Bùi Xuân Phái qua đời, tại TP. Hồ Chí Minh, đúng vào khoảng mùa mưa khép lại và mở mùa khô gay gắt nắng, ngồi góc đường Lê Quý Đôn cùng dăm bẩy anh em văn nghệ, trong nhiều câu chuyện xoay quanh Sài Gòn, Hà Nội, bất chợt, có người nhắc đến họa sĩ Bùi Xuân Phái. Tự nhiên, chúng tôi chuyển sang đề tài Hà Nội…Và rồi, những kỷ niệm từ xa xưa lại hiện về trong ký ức…
Một tác phẩm của họa sỹ Bùi Xuân Phái
Cho đến hôm nay, nhiều người anh, người bạn, những văn nghệ sĩ thực sự tài hoa, thân thiết một thời của tôi đã đi xa mãi mãi... Thi thoảng, có lúc đi qua số 7 phố Nguyễn Biểu - Quán Thánh - những kỷ niệm vui buồn thời chiến tranh lại hiện về thật rõ nét. Bởi, ngày ấy mới ngoài hai mươi, còn hồn nhiên, vô tư, trong sáng; có những điều mà mình tự chiêm nghiệm, tự suy ngẫm, mới hiểu ra để thấm thía, để đắng cay và cả ân hận nữa, nói như thi hào Nguyễn Du: “Trải qua một cuộc bể dâu/ Những điều trông thấy mà đau đớn lòng”…
Một tác phẩm của họa sỹ Bùi Xuân PháiNSND Lê Huy Quang
