Nguyễn Khuyến
Thơ - Ngày đăng : 07:27, 10/07/2019
Nghe hát đêm khuya Một khúc đêm khuya tiếng đã chầy, Nửa chen mặt nước, nửa từng mây. Nghĩ mình vườn cũ vừa lui bước, Ngán kẻ phương trời chẳng đứt (a) dây. Bẻ liễu thành (b) Đài thôi cũng xếp, Trồng lan ngõ tối ngát nào hay? Từ xưa mặt ngọc ai là chẳng, Chén rượu bên đèn luống tỉnh say.
Nghe hát đêm khuya
Một khúc đêm khuya tiếng đã chầy,
Nửa chen mặt nước, nửa từng mây.
Nghĩ mình vườn cũ vừa lui bước,
Ngán kẻ phương trời chẳng đứt (a) dây.
Bẻ liễu thành (b) Đài thôi cũng xếp,
Trồng lan ngõ tối ngát nào hay?
Từ xưa mặt ngọc ai là chẳng,
Chén rượu bên đèn luống tỉnh say.
Khảo dị:
(a) Ngán kẻ phương trời chẳng lựa dây.
(b) bẻ liễu Chương – đài thôi cũng xếp
Vịnh tiến sĩ giấy (II)
Cũng cờ, cũng biển, cũng cân đai.
Cũng gọi ông nghè (a) có kém ai.
Mảnh giấy làm nên thân giáp bảng,
Nét son điểm rõ mặt văn khôi.
Tấm thân xiêm áo sao mà nhẹ?
Cái giá khoa danh ấy mới hời!
Ghế tréo, lọng xanh ngồi bảnh choẹ,
Nghĩ rằng đồ thật, hóa đồ chơi!
Khảo dị:
(a) Cũng gọi ông nghè chẳng kém ai
Nhớ cảnh chùa Đọi
Già yếu xa xôi bấy đến nay (a),
Làng chơi loáng thoáng (b) lại buồn thay!
Chùa xưa ở lẫn cùng cây đá.
Sư cụ nằm chung với khói mây
Dặm thế ngõ đâu tầng trúc ấy,
Thuyền ai khách đợi bến dâu đây?
Chuông trưa vẳng tiếng người không biết,
Trâu thả sườn non ngủ gốc cây.
(Tác giả tự dịch bài “Ức Long – đội sơn” II)
Khảo dị:
(a) Già yếu xa xôi mấy cữ nay.
(b) Làng chơi lửng thửng lại buồn thay!
Hội Tây
Kìa hội thăng bình tiếng pháo reo;
Bao nhiêu cờ kéo với đèn treo.
Bà quan tênh nghếch xem bơi trải,
Thằng bé lom khom nghé hát chèo.
Cậy sức cây đu nhiều chị nhún,
Tham tiền cột mỡ lắm anh leo.
Khen ai khéo vẽ trò vui thế,
Vui thế bao nhiêu nhục bấy nhiêu!
Xuân nhật thị chư nhi
Tân tuế phương lai cựu tuế trừ,
Thanh bần ngô tự ái ngô lư.
Hoàn cư bất mãn cửu cao thổ,
Tố nghiệp vô tha nhất thúc thư.
Ủng hộ yên thâm sơn sắc quýnh,
Bàng tường vũ thiển cúc hoa sơ.
Nhi tào hoặc khả thừa ngô chí,
Bút nghiễn vô hoang đạo, thúc, sơ.
Dịch thơ:
Năm mới vừa sang, năm cũ qua,
Tuy nghèo ta vẫn mến nhà ta.
Chín sào tư thổ là nơi ở,
Một bó tàn thư ấy nghiệp nhà.
Trước cửa khói dày, non khuất bóng,
Bên tường mưa ít, cúc thưa hoa.
Các con nối chí cha nên biết:
Nghiên bút đừng quên lúa, đậu, cà.
Thu vịnh
Trời thu xanh ngắt mấy từng cao,
Cần trúc lơ phơ gió hắt hiu.
Nước biếc trông như tầng khói phủ
Song thưa (a) để mặc ánh trăng vào.
Mấy (b) chùm trước giậu hoa năm ngoái,
Một tiếng trên không ngỗng nước nào (c)?
Nhân hứng cũng vừa toan cất bút,
Nghĩ ra lại thẹn với ông Đào.
Khảo dị:
(a) Song thu để mặc bóng trăng vào
(b) Dăm chùm trước dậu hoa năm ngoái
(c) Một tiếng trên không bỗng nước ào.
Thu điếu
Ao thu lạnh lẽo nước trong veo,
Một chiếc thuyền câu bé tẻo teo.
Sóng biếc theo làn hơi gợn tí,
Lá vàng trước gió sẽ đưa vèo.
Tầng mây lơ lửng trời xanh ngắt,
Ngõ trúc quanh co khách vắng teo (a),
Tựa gối, buông (b) cần lâu chẳng được.
Cá đâu đớp động dưới chân bèo.
Khảo dị:
(a) Ngõ trúc quanh co khách chẳng theo
(b) Tựa bóng ôm cần lâu chẳng được
(c) Cá đâu động đậy dưới chân bèo
Thu ẩm
Năm gian nhà cỏ (a) thấp le te,
Ngõ tối đêm sâu (b) đóm lập lòe.
Lưng giậu phất phơ màu khói nhạt,
Làn ao lóng lánh bóng trăng loe.
Da trời ai nhuộm mà xanh ngắt?
Mắt lão không vầy (c) cũng đỏ hoe.
Rượu tiếng rằng hay, hay chả mấy.
Độ năm ba chén đã (d) say nhè.
Khảo dị:
(a) Năm gian lều cỏ thấp le te
(b) Ngõ tối đêm khuya đóm lập lòe.
(c) Mắt lão không viền cũng đỏ hoe
(d) Độ năm ba chén cũng say nhè
Chợ đồng
Tháng chạp hai mươi bốn chợ Đồng,
Năm nay chợ họp có đông không (a)?
Dở trời, mưa bụi còn hơi rét,
Nếm rượu, tường đền (b) được mấy ông?
Hàng quán người về nghe xáo xác,
Nợ nần năm hết hỏi lung tung.
Dăm ba ngày nữa tin xuân tới,
Pháo trúc nhà ai một tiếng đùng.
Khảo dị:
(a) Năm nay chẳng biết có đông không.
(b) Nếm rượu tường đình được mấy ông
Đại lão
Năm nay tớ đã bảy mươi tư,
Rằng lão, rằng quan tớ cũng ừ.
Lúc hứng, uống thêm dăm chén rượu (a)
Khi buồn ngâm láo một câu thơ (b).
Bạn già lớp trước nay còn mấy?
Chuyện cũ mười phần chín chẳng như.
Cũng muốn sống thêm dăm tuổi nữa,
Thử xem trời mãi thế này ư (c)?
Khảo dị:
(a) Lúc hứng đánh thêm ba chén rượu,
(b) Lúc buồn ngâm láo mấy vần thơ.
(c) Thử xem mãi mãi thế này ư?
Vũ Mộng Hùng (dịch)