Quản lý nhà ở xã hội đang bị buông lỏng

Nhiều sai phạm

Nhằm triển khai Chương trình số 10-CTr/TU ngày 17/3/2021 của Thành ủy Hà Nội về "Nâng cao hiệu quả công tác phòng, chống tham nhũng; thực hành tiết kiệm, chống lãng phí giai đoạn 2021- 2025", mới đây, UBND TP đã ban hành Quyết định số 5488/QĐ-UBND về chuyên đề "Giải pháp đẩy mạnh công tác quản lý, sử dụng NƠXH trên địa bàn TP Hà Nội, giai đoạn 2021 - 2025". Đây là một trong những nội dung quan trọng trong Chương trình số 10.

Theo báo cáo từ Sở Xây dựng Hà Nội, giai đoạn 2016 – 2020, Sở Xây dựng đã xét duyệt cho 23 dự án NƠXH với 12.659 căn hộ, tương đương khoảng hơn 1,2 triệu m2 sàn nhà ở được bán, cho thuê. Việc xét duyệt cơ bản thực hiện đúng trình tự, thủ tục. Tuy nhiên, qua kiểm tra, giám sát sử dụng NƠXH, Sở Xây dựng và UBND các quận, huyện đã phát hiện và xử lý nhiều trường hợp đối tượng mua, thuê NƠXH sử dụng không đúng mục đích như: Cải tạo đập thông 2 căn hộ để mở rộng diện tích, cho ở nhờ, cho thuê lại hoặc không sử dụng.

Đáng chú ý, Quyết định số 5488 đã “chỉ mặt” những dự án sai phạm, như: Dự án 30 Phạm Văn Đồng (phường Dịch Vọng, quận Cầu Giấy) cải tạo đập thông 2 căn hộ để mở rộng diện tích. Các trường hợp cho ở nhờ, thuê lại hoặc không sử dụng, gồm: Dự án ngõ 622 phố Minh Khai 57 trường hợp; khu nhà ở ô đất CC-1 Khu đô thị Quốc Oai 65 trường hợp; khu nhà ở cho người thu nhập thấp Ecohome-2: 158 trường hợp, Ecohome-1: 200 trường hợp...

“Nguyên nhân vi phạm trên được xác định do chủ đầu tư dự án NƠXH, UBND quận, huyện nơi có NƠXH và các bên liên quan chưa thực hiện tốt việc giám sát đối tượng sau khi mua, thuê, thuê mua NƠXH theo quy định” – đại diện Sở Xây dựng Hà Nội cho hay. Ngoài những vi phạm của người dân về sử dụng không đúng mục đích, tự thay đổi thiết kế, thời gian qua cơ quan quản lý Nhà nước cũng chỉ ra nhiều sai phạm khác từ chủ đầu tư các dự án NƠXH.

Tại báo cáo của Kiểm toán Nhà nước về chương trình NƠXH giai đoạn 2015 – 2018, một số dự án lập dự toán theo phương án tính giá bán sai khối lượng, đơn giá như: Dự án khu nhà ở Gia Quất, phường Thượng Thanh (quận Long Biên) 13,1 tỷ đồng; Dự án 5B2 lô đất ký hiệu 5.B2, 5.B4, 5.B5 thuộc khu tái định cư Đông Hội (huyện Đông Anh) 16,2 tỷ đồng; Dự án ở ô đất B8.NXH thuộc quy hoạch chi tiết Khu công viên công nghệ phần mềm
Hà Nội 103,9 tỷ đồng; Dự án xây dựng NƠXH để bán, cho thuê ô đất N04 và một phần ô đất N03 (ký hiệu N03B) 20,9 tỷ đồng; Dự án tại ô đất ký hiệu N05 là 7,2 tỷ đồng...

Có thể hình sự hóa sai phạm?

Xoay quanh vấn đề về sử dụng NƠXH sai quy định, Chủ tịch Hiệp hội Nhà thầu xây dựng Việt Nam Nguyễn Quốc Hiệp cho rằng, NƠXH được hưởng những cơ chế ưu tiên do Nhà nước quy định cụ thể về tiền thuế, tiền sử dụng đất, vay vốn ưu đãi lãi suất... để có mức giá ưu đãi nhằm phục vụ nhu cầu của người thu nhập thấp, người nghèo. Vì vậy, trong quá trình kinh doanh, quản lý, sử dụng cả chủ đầu tư và người dân thực hiện không đúng phải có chế tài phạt nặng

“Thay đổi thiết kế công trình ngoài việc thay đổi về kiến trúc còn liên quan đến thẩm định phòng cháy, chữa cháy, nếu tự ý thay đổi mà không được cơ quan chức năng cho phép là sai phạm. Luật Xây dựng đã quy định rất rõ ràng, từ xử phạt hành chính bằng tiền hay nặng hơn phải tháo dỡ yêu cầu trả lại hiện trạng ban đầu. Những sai phạm này cứ căn cứ theo quy định của luật mà thực hiện, tùy theo mức độ vi phạm nặng hay nhẹ” – ông Nguyễn Quốc Hiệp cho hay.

Tuy nhiên, ông Nguyễn Quốc Hiệp cũng cho rằng, trên thực tế hiện nay, rất nhiều dự án NƠXH không có người mua, Nhà nước cần sớm xây dựng phương án tháo gỡ cho chủ đầu tư, nhằm tránh lãng phí tài sản xã hội. Về vấn đề này, cơ quan quản lý Nhà nước cấp quận, huyện, thanh tra xây dựng phải tiến hành kiểm tra thực tế, những dự án đủ điều kiện thì cho phép vận hành, dự án xây dựng lên nhưng không bán được cũng phải chủ động đề xuất phương án để cấp trên xem xét, thông qua nhằm hỗ trợ DN.

Đồng quan điểm, Chủ tịch Câu lạc bộ BĐS Hà Nội Nguyễn Thế Điệp cho biết, NƠXH dành cho những đối tượng “yếu thế” trong xã hội được Nhà nước ưu tiên nhiều cơ chế, nên trong quá trình kinh doanh, sử dụng phải thực hiện đúng theo quy chuẩn, tiểu chuẩn quy định. Nếu làm sai phải có giải pháp xử lý kịp thời để răn đe, vừa làm điểm để tất cả các dự án khác phải tuân thủ, nhưng trách nhiệm ở đây không chỉ riêng chủ đầu tư, người sử dụng, mà chính quyền địa phương cũng phải thường xuyên giám sát, xử lý để không xảy ra tình trạng như vậy.

“Ngay cả với người dân, mặc dù đã mua NƠXH được xác lập quyền sở hữu, nhưng việc sửa sang, thay đổi thiết kế phải được sự cho phép của cơ quan chức năng vì liên quan đến kết cấu kỹ thuật của cả tòa nhà. Hiện nay, trong luật chỉ mới quy định về phạt hành chính và tháo dỡ, nhưng để hoàn chỉnh quy định theo tôi cơ quan chức năng cần đề xuất giải pháp xử lý mạnh hơn, tránh tình trạng xây dựng, sửa sang không có tổ chức” – ông Nguyễn Thế Điệp nhìn nhận.

Như vậy, có thể thấy, tình trạng vi phạm về quản lý, sử dụng, kinh doanh NƠXH đang tồn tại nhiều vấn đề, cần cơ quan quản lý Nhà nước từ cấp cơ sở phải vào cuộc mạnh mẽ hơn nhằm tăng tính răn đe, tránh tình trạng lợi dụng chính sách ưu đãi, gây ra hệ lụy cho công tác quản lý. Đồng thời cần tăng cường thanh tra, kiểm tra, làm rõ trách nhiệm cá nhân ở chính quyền sở tại, lực lượng thanh tra xây dựng khi để xảy ra sai phạm kéo dài, không xử lý dứt điểm.